Zusammenfassung der Ressource
Punt 5 OP2 Blijf gezond! in een casus benodigde
interventies herkennen die de gezondheid van
de volwassen mens bevorderen en daarbij
rekening houden met de fysieke en
sociaal-culturele omgeving van de zorgvrager
- Etnische verschillen
in gezondheid
- Gezondheidsverschillen tussen etnische groepen
- Verschillen in gezondheid tussen
allochtonen en autochtonen werken
door in de zorg aan die groepen
- zowel in preventieve als in curatieve zorg
- Determinanten van gezondheid
- Leefstijl
- roken/alcohol/voeding
- Fysieke omgeving
- arbeids- en woonomstandigheden
- Sociale omgeving
- sociale steun/sociaal netwerk
- psychosociale stress
- door ingrijpende levensgebeurtenissen
- gebruik van zorg
- zoals huisarts of JGZ
- Veranderingen in het risicoprofiel
- Convergerende ziektepatronen en
bijbehorend risicoprofiel
- Sterfte- en ziektepatronen van migranten
gaan steeds meer lijken op die van de
autochtone bevolking in gastland.
- Veranderingen in risicoprofiel
zijn dus mogelijk
- 5 mechanismen waarmee de verdeling
van specifieke risicofactoren verklaard
kunnen worden
- 1. Genetische kenmerken
- 2. Migratiegeschiedenis
- 3. Culturele kenmerken
- 4. Etnische identiteit
- 5. Positie in het gastland
- Context waarin mensen terecht komen. Van belang zijn:
sociaaleconomische positie / discriminatie / sociale participatie
(meedoen)
- Mensen blijven vaak vasthouden aan oorsprong en afstamming -
voelt iemand zich bijv. surinamer of nederlander? --> kan
specifieke psyhosociale factoren opleveren: stress, depressie,
gedragsgerelateerde factoren: roken/alcoholgebruik
- Cultuur: geheel aan normen, opvattingen en
waarden die betekenis geven aan de werkelijkheid.
- Aanpassing van culturele kenmerken onder
invloed van cultuur in het gastland
- assimilatie - volledige aanpassing
- integratie - onderdeel zijn van de samenleving
met behoud van eigen cultuur
- separatie - vasthouden aan de eigen cultuur en geen
contact zoeken met personen uit de dominante cultuur
- marginalisatie - het contact verliezen met de zowel
dominante cultuur als die van de minderheid
- Psychosociaal: migratie + voorafgaande stress. Vluchteling: voorafgaand
geweld, de vlucht zelf, asielprocedure: sequentiële traumatisering --> kan
invloed hebben op fysieke gezondheid: hart/vaatziekten
- Fysiek: in gastland andere omstandigheden: klimaat, voeding,
infrastructuur enz. : hogere frequentie ongevallen of verdrinking
- etnische verschillen door genen/ bepaalde aandoeningen
komen juist wel/niet voor. Andere reactie op medicijnen.
- Gezondheidsbevordering en diversiteit
- Toepasbaarheid van gangbare theorieën en modellen
van gedragsverandering in een cutureel diverse praktijk
- Publieke gezondheidszorg
- de manier van organisatie van de samenleving om de
gezondheid te bevorderen en ziekte te voorkomen
- zuiver biomedische interventies hebben minder
invloed dan effectieve interventies voor de gehele
bevolking (riolering, goede huizen enz)
- maatschappelijk draagvlak/participatie
- ontwikkeling van effectieve strategieën zijn
afhankelijk van participatie
- betrokkenheid van alle partijen (gehele bevolking) nodig
- opleggen van gedrag en beleidscontrole zijn zinloos
- soms zijn cultuurspecifieke of doelgroepgerichte
interventies nodig om een bepaald doel te bereiken
- hoe gedrag te beïnvloeden?
- Theorieën voor gedragsverandering
- cognitieve theorieën
- Psychologische theorieën
- Economische theorieën
- Sociaal en en culturele theorieën
- Context/omgeving van mensen is óók
belangrijk
- social support theorie
- eerst naar de mogelijkheid kijken
voor support uit eigen omgeving
- peer education theorie
- peer support, peer pressure is beslissend.
- op termijn is zoiets ineffectief, gaat meer lijken
op indoctrinatie van op informatieverschaffing
op basis van gelijkwaardigheid.
- het is mogelijk om bepaald gedrag meerwaarde
te geven, maak gedragsverandering aantrekkelijk
- social marketing theorie
- campagne gebaseerd op marktonderzoek. Dit concept gaat
niet uit van gelijkwaardigheid. (niet iedereen kan bijvoorbeeld
een product aanschaffen ivm laag inkomen)
- kan betuttelend overkomen, wat leidt tot verzet
- communication and persuasion-theorie
- 'bedreigen' zal meer medewerking geven en positieve
reacties uitlokken. Gebruik slogans 'AIDS KILLS'. niet
gewenste resultaat/bang voor mensen met hiv
- kan in sommige gevallen werken/roken
- naast informatie heb je ook de psychologische capaciteit
nodig om een zinvolle beslissing te kunnen nemen
- de copingtheorie
- gaat uit van overlevingsstrategieën van individuen
welke verschillende manieren hebben om met
bedreigen van de gezondheid om te gaan
- benadrukt dat er geen algemene 'recepten' zijn
om gedragsverandering tot stand te brengen
- bedanadrukt individuele benadering noodzakelijk ivm
stereotypering
- wanneer mensen informatie krijgen
zullen ze gedrag veranderen
- Health belief-model
- mensen hebben in hun levensruimte gebieden
die positief/negatief/neutraal zijn.
- campagnes/informatie ter bevordering van
gedragsverandering kunnen voordelen vergroten,
barriéres verkleinen, nadelen benadrukken
- onvoldoende ruimte voor culturele aspecten
van gedragsverandering
- sociale leertheorie
- Iemand kan zijn gedrag veranderen als hij/zij 1) de
capaciteit/vaardigheden heeft 2)verwachtingen heeft tav
persoonlijke vaardigheid gedrag te veranderen 3) iemand geloofd
dat de uitkomsten van het gedrag tot gewenste resultaten leiden
- Culturele aspecten blijven buiten beschouwing.
Theorie gaat uit van belonen van successen. Werkt
niet bij Aziatische culturen (groepsdenken)
- theorie van beredeneerd gedrag
- gedrag wordt bepaald door kennis/attitude. Attitudes en
subjectieve oordelen helpen bij het voorspellen van iemands
intenties tot verandering, welke leiden tot bepaald gedrag
- er wordt geen rekening gehouden met de
omgeving - cultureel/maatschappelijk ongevoelig
- Theorie in praktijk brengen
- PERCEDE-PROCEED-model
- STAP 1 - PERCEDE: vooronderzoek naar de
factoren die gedrag bepalen, versterken en
vergemakkelijken
- STAP 2: PROCEED: de gezondheidseducatie-interventies, het
beleid, de organisatie en de regulering van de in PERCEDE
gesignaleerde factoren die bepalend zijn voor het gewenste
gedrag.
- Kortom: actieonderzoek
- bevordert, als het goed en volledig wordt gedaan, ook
het verzamelen van cultuurspecifieke informatie over
een desbetreffende groep en helpt planners inzicht te
krijgen in hun gedrag
- stages of change model
- ook wel transtheoretisch model genoemd.
- maakt gebruik van alle voorgaand
genoemde benaderingen, maar de mate
verschilt per fase
- Fase 1: onwetendheid (precontemplatie)
- Fase 2: bewustwording (contemplatie)
- Fase 3: gedragsverandering (voorbereidingsfase)
- Fase 4: actie (uitproberen van ander gedrag)
- Fase 5 behouden van gewenste gedrag
- één van de populaire manieren om aan
gezondheidsbevordering bij migranten te werken
- kan alleen niet bij gecompliceerde problematiek
- Participatief actieonderzoek
- voor een behoorlijke analyse wordt de onderzochte
populatie betrokken (vertegenwoordigers van doelgroep,
op alle niveaus in het onderzoek)
- migranten zoeken zelf naar oplossingen om problemen
aan te pakken, monitoren zelf de interventie, en sturen
zelf het onderzoek bij
- soms lastig ivm geldstromen en niet
uit handen durven geven door
onderzoekers