Erreaktiboak→Erreakzio
kimikoan, hasierako
substantzia batzuk dira.
Adibidez: C eta O
Produktuak→ Prozesuaren
bukaeran, erreaktiboak
produktu bihurtzen dira,
hasierakoen desberdinak.
Adibidez: CO
AZALPENA
atomo erreaktiboen arteko loturak
apurtu egiten dira, eta atomoak
beste era batera lotzen dira→
produktu berriak sortuz
TALKEN TEORIAREN
BALDINTZAK
→ Orientazio egokia
→ Taleken energia
egokia
ondo irtetzen bada
produktuak ateratzen dira
ABIADURAK ERAGITEN DUTEN FAKTOREAK
Erreakzio baten abiadurak hau
neurtzen du: zer
azkartasunekin bihurtzen diren
erreaktiboak produktu.
zenbait modutara bizkor
daiteke erreakzioen abiadura
Tenperatura: Tenperatura handitzean,
erreaktiboen partikulak bizkorrago mugitzen
dira → haien artean errazago talka egin →
errazago apurtu daitezke loturak→ handitu
erreakzioaren abiadura.
Erreaktiboen kontzentrazioa:
Erreaktiboen kontzentrazioa handitzean
partikula gehiago daudenez, handitu egiten
da partikulek talka egiteko probabilitatea,
eta, horrekin batera, erreakzioaren
abiadura.
Erreaktiboen zatiketa-maila: Erreaktiboen
zatiketa-maila handitzean, partikulen
arteko ukipen-azalera handiagoa izango
da, eta, ondorioz, arinago gertatuko da
erreakzioa.
Katalizatzaileak: Katalizatzaile izeneko
substantziak erreakzioak gertatzeko bideak
edo mekanismoak aldatzen dituzte, ondorioz,
abiadura ere bai.
ENRGIA
EXOTERMIKOA
Erreakzio kimiko
gertatzean, energia
bero modura igortu
Errekuntza-erreakzioa → susbtantzia
bati oxigenoak lagunduta gertatzen den
erreakzioak. Oso arinak. Beroa askatu.
ENDOTERMIKOA
Erreakzio kimikoa
gertatzean, sistemak
energia xurgatzen badu.
EKUAZIOAK
Ekuazio kimikoa, erreakzio
kimikoaren adierazpen grafikoa
da.
Substantzien egoera fisiko
adierazten da. Formularen ostean
(s), (l), (g) eta (aq) sinboloak idazten
dira.
DOIKETAK
Ekuazio kimiko bat doitzea
ekuazioaren bi ataletan klase
bakoitzeko atomo-kopuruak
berdintzea da.
EKUAZIO KIMIKOEN ESANAHI
KOANTITATIBOA
2KClO3(s) → 2KCl(s)+3O2(g)
Interpretazio
atomiko-molekularra
Deskonposatzen diren KClO3-ren bi
molekula bakoitzeko, KCl-aren bi
molekula eta O2-aren hiru molekula
eratzen dira.
Interpetrazio molarra
Deskonposatzen diren
KClO3-ren bi mol bakoitzeko,
KCl-aren bi mol eta O2-aren hiru
mol eratzen dira.
MOTAK
Sintesi-erreakzioak: substantzia bat
eratzen da erreaktibo bi edo gehiagotik
abiatuz
Deskonposizio-erreakzioak: substantzia bat
deskonposatu, beste substantzia
sinpleagoak eratuz
Desplazamendu-erreakzioak: elementu batek
desalojatu, beste bat konposatu batetik eta
ordezkatu egiten du
Desplazamendu bikoitzeko erreakzioak: bi substantzien
atomo edo ioi osatzaileak trukatu egiten dituzte beren
posizioak substantzia horietan
ERREAKZIO INTERESGARRIAK
Azidoen eta baseen
arteko erreazioak
Azidoak
Zer dira? sustantzia kaltegarriak eta
korrosiboak dira. Zaporea: garratza. Metal
batzuekin erreakzionatu eta hidrogenoa
askatu, baseekin erreakzionatzean,
neutralizatu.
Baseak
Zer dira? Garbitzeko
produktuetan dauden
substantziak. Zaporea:
Mingotsa. Azidoak
neutralizatu
Azidoak eta baseak
larruazala erre. Substantzien
kolorea aldatu.
pH eskala → disoluzioen
azidotasun edo basikotasun maila
adierazteko. 0-7 → azidoa 7-14 →
basikoa
Oxidazio-erreakzioak
burdinak airean dagoen oxigenoarekin
erreakzionatzen du, eta burdin(III)
oxidoa osatzen da: 4Fe 3O2 2Fe2O3