Biosfera

Nota:

• Izaki bizidunek gai organikoz osatura daude

1. Bizi funtzio nagusienak

   Nota:

   • Elikatu, erlazionatu eta ugaldu

Nota:

• Ez dauka karbonorik

Nota:

• Ugariena da eta or gertatzen dira erreakzio kimiko guztiak

Nota:

• Barruko jariakinetan disolbatuta ager daitezke. Ere solido eran ezurretan edo hortzetan

Nota:

• Izaki bizidunen gaiak dira. Bere ezaugarri naguzia da: Gai orien konposaketa funtzesko tokia karbonoa betetzen du.

1. Gluzidoak

   Nota:

   • Azukrea ere ezaten zaie, energia ematen dute
2. Lipidoak

   Nota:

   • Energia erreserba sortzen dute
3. Proteinak

   Nota:

   • Prozezu askotan parte artzen du egitura-funtzioetan nagusiki
4. Azido nukleikoak

   Nota:

   • DNA da ezagunena. Ondorentasunari buruzko informazioa biltzen du eta ondorengoei transmititzen dio.

Nota:

• Galaxa batzuk ikusi zituen eta zelula izena ipini zioten

1. Autotrofoak

   Nota:

   • Ingurunetik hartzen dute gai inorganikoak eta bere gai organikoak egiten dituzte: Landareak...
2. Heterotrofoak

   Nota:

   • Landutako gai organikoak behar dute, beraz bezte izaki bizidun batzuk edo ahien hondakinak jaten dituzte: Gizakiak animaliak...

1. Ugalketa asexuala

   Nota:

   • Bakarrik organismo bat behar da eta bera bakarrik ondorengoak zortzen ditu organismo orren zehatz mehatz direnak
2. Sexu bidezko ugalketa

   Nota:

   • Bi organismo behar dira arra eta emea bakoitza dauka gameto bat eta biltzen direnean bat egiten dute biek bezte izaki bizidun bat zortzeko eta duena bi organismoen ezaugarriak

Nota:

• Antolaera xumeak duten zelulak dira
• Material genetikoa zitoplasman sakabanatuta dago

1. Zelulapareta

   Nota:

   • Zelula osoa eztaltzen du eta bere funtzio nagusia da zelulari babestea eta forma ematea.
2. Erribosomak

   Nota:

   • Zitoplasman daude eta parte hartzen dute proteinen osaeran.
3. Material genetikoa

   Nota:

   • Aske dabil zitoplasman
4. Flagelola

   Nota:

   • Leku batetik bestera mugitzeko erabiltzen da.

1. Mintz plasmatikoa

   Nota:

   • Zelula osoa eztaltzen du eta gaiak erregulatzen ditu, kanpotik barrura eta barrutik kanpora. 
2. Zitoplasma

   Nota:

   • Zelularen barneko aldea da eta funtzio asko betetzen ditu. eta elementuz hotz organuluz eginda daude. 
3. Material genetikoa

   Nota:

   • Osagai nagusia DNA eta informazioa biltzen du.

Nota:

• Zelula prokrariota barneko antolaketa konplexuagoa dute eta prokrariota baino handiagoa da
• Biek daukate organismo ahuek: Nukleoa, Golgi aparatua, Eribosomak, Zitoplasma, Mitokondrioak, Erretikulu edoplasmatikoa eta Mintz plasmatikoa.
• Material genetikoa zatirik handena da eta nukleoa ezaten zaio.

1. Animali zelula

   Nota:

   • Pareta ez dutenez forma irregularra dute. Nukleoa erdian daukate Batzuk mugitu ahal dira flageloari edo bezte mekanizmo batzuei ezker
   1. Zentrosoma eta zentrioloak
   2. Lisosoma
2. Landare zelula

   Nota:

   • Pareta zurruna dutelako babestuta daude eta ere balio du babesteko Nukleoa alde batean daukate bakuoloa oso handia delako Ez daukate mugitzeko mekanismorik.
   1. Zelula-pareta
   2. Kloroplastoak
   3. Bakuoloa

Nota:

• Izaki bizidunak zailkatzen duena taxonomia deitzen da.

1. Artifiziala

   Nota:

   • Bakarrik hartzen dute kanpoko ezugarriak: forma, tamaina , kolorea... Ez dute kontuan hartzen ahaidentasun-harremanak.
2. Naturala

   Nota:

   • Ez dute hartzen kanpoko ezaugarriak hartzen dute ahaidentasun-harremanak
3. Izaki bizidun zailkapenaren eskala
   1. Erreinua
   2. Filuma
   3. Klasea
   4. Ordea
   5. Familia
   6. generoa
   7. Ezpeziea