Stemmingsstoornissen volwassenen

1. Depressieve stoornis
   1. 5 symptomen binnen 2 weken. Ten minste depressieve stemming of verlies van interesse/plezier

      Nota:

      • symptomen 1. depressieve stemming/prikkelbare stemming 2. vermindering interesse of plezier 3. gewichtsverlies of gewichtstoename 4. insomnia of hypersomnia 5. psychomotorische agitatie of remming 6. vermoeidheid of verlies van energie 7. gevoelens van waardeloosheid of buitensporige of onterechte schuldgevoelens 8. minder concentratie 9. gedachten aan de dood of suicidegedachten
   2. Uitsluiten: somatische aandoening, middelmisbruik , rouwreactie, psychotische stoornis
2. Dysthyme stoornis

   Nota:

   • De symptomen zijn niet zo ernstig. Ze hebben 2 of meer van de volgende kenmerken 1. slechte eetlust/ teveel eten 2. insomnia/hypersomnia 3. Weinig energie/vermoeidheid 4. gering gevoel van eigenwaarde 5. slechte concentratie of moeilijkheden om tot een besluit te komen 6. Gevoelens van hopeloosheid
   1. Tenminste 2 jaar depressieve symptomen, zonder depressieve stoornis
3. Affectieve, cognitieve en conatieve symptomen. Affectieve symptomen centraal
   1. Affectief: somberheid en anhedonie
   2. cognitief: concentratie, geheugen, schuldgevoelens, pessimistische gedachten
   3. Conatief: remming en agitatie
4. Subtypen: met postpartum begin, met seizoensgebonden patroon, met melancholische (vitale) kenmerken, met psychotische kenmerken, met atypische kenmerken
5. 1e episode tussen 15-35 jaar
6. Positieve familieanamnese (1e graads) = 2x zo grote kans
7. monoaminehypothese: noradrenaline, dopamine en serotonine

   Nota:

   • 1. Verstoring noradrenerg systeem: attentiestoornis 2. serotonerg systeem: stemmingsdaling 3. dopaminerg systeem: onvermogen te genieten 4. prefrontale cortex: gebrek aan initiatieven 5. HPA-AS met inadequate stressregulatie en slaapstoornissen
8. DD: Somatische aandoening, stemmingsstoornis door een middel, angststoornissen, schizofrenie, dementie, persoonlijkheidsstoornis
9. Behandeling
   1. antidepressiva
      1. TCA: Contraindicatie: MI (absoluut)
      2. SSRI
   2. ECT
   3. CGT
   4. Na herstel minimaal 6 maanden doorbehandelen
10. Suiciderisico: 15%

Nota:

• Ernstig recidiverende stemmingsstoornis, gekenmerkt door afwisselend optreden van depressieve, manische, hypomanische en gemengde episoden met daartussen relatief symptoomvrije intervallen.

1. Bipolaire I stoornis
   1. Depressieve en manische episoden

      Nota:

      • Criteria voor een manische episode (DSM IV) A. duidelijk herkenbare periode met abnormale en voortdurend verhoogde prikkelbare stemming met expansief gedrag. MINIMAAL 1 WEEK B. 3 of meer van de volgende symptomen: grootheidsideeen, minder slaapbehoefte, spraakzaamheid, verhoogde afleidbaarheid, toenemende doelgerichte activiteit, overmatig bezighouden met aangename activiteiten waarbij grote kans op pijnlijke gevolgen C. stoornis veroorzaakt beperking in werk, normale sociale activiteiten, relaties met anderen, maakt ziekenhuis opname noodzakelijk om schade te voorkomen of er zijn psychotische kenmerken
      • A. minimaal 1 week B. Ernstig genoeg om beperkingen op sociaal gebied, en werkgebied te veroorzaken of opname in het ziekenhuis noodzakelijk om schade voor zichzelf te voorkomen of psychotische kenmerken
2. Bipolaire II stoornis
   1. Depressieve en hypomanische episoden

      Nota:

      • DSM IV criteria A. duidelijk herkenbare periode met voortdurend verhoogde prikkelbare stemming met expansief gedrag MINIMAAL 4 DAGEN. B. 3 of meer van de volgende symptomen: grootheidsideeen, afgenomen slaapbeoefte, spraakzaamheid, verhoogde afleidbaarheid, toenemende doelgerichte activiteit, overmatig bezighouden met aangename activiteiten met grote kans op pijnlijke gevolgen C. episode is niet ernstig genoeg om duidelijke beperkingen in sociaal/beroepsmatig functioneren te veroorzaken of een opname in een ziekenhuis noodzakelijk te maken. Er zijn geen psychotische symptomen
      • A. tenminste 4 dagen B. niet ernstig genoeg om beperking in sociale sfeer of werksfeer te veroorzaken, geen opname noodzakelijk, geen psychotische kenmerken
3. Cyclothyme stoornis
   1. depressieve en manische symptomen

      Nota:

      • Voldoet niet aan criteria, alleen symptomen! (criteria zijn: minimaal 3 of meer symptomen gedurende de stemmingsstoornis en manische episode moet minimaal 1 week duren.
4. Diagnostiek: anamnese, psychiatrisch onderzoek, heteroanamnese
5. DD: unipolaire stoornis, schizofrenie, somatische aandoening, middelenmisbruik

   Nota:

   • A. Patient met kenmerken van schizofrenie + bipolaire stoornis: schizoaffectieve stoornis B. stemmingsepisode voor het eerst na 40e: denk aan somatische oorzaak (cerebraal, CVA, endocrien --> bijv. MS, tumoren, trauma, hyperthyreoidie, hemodialyse, influenza,
   • Criteria voor manische stemmingsstoornis veroorzaakt door een somatische aandoening A. verhoogde expansieve of prikkelbare stemming die leidt tot klinisch belangrijke beperkingen in het sociaal en beroepsmatig functioneren of tot duidelijk lijden B. er zijn aanwijzingen dat de stoornis veroorzaakt wordt door een somatische aandoening
   • Criteria voor een manische stemmingsstoornis veroorzaakt door een middel A. verhoogde expansieve of prikkelbare stemming die leidt tot beperking op sociaal of beroepsmatig gebied of tot duidelijk lijden. B. de symptomen zijn ontstaan binnen 1 MAAND na gebruik of onthouding van een middel C. Er zijn aanwijzingen dat de stoornis veroorzaakt wordt door de effecten van het middel
6. Bij een hypomanische of manische episode is er sprake van een eufore of prikkelbare stemming. Er is een toegenomen activiteit, patient is overmatig energiek en heeft minder slaapbehoefte. Bij ernstige manie is de patient roekeloos, ongeremd en chaotisch. Het kan gepaard gaan met psychotische kenmerken (grootheidswanen en oordeelsstoornissen)
7. 1e episode vaak tussen 15-25 jaar
8. man: vrouw = 1:1
9. heretabiliteit = 85%. Polygenetische complexe overerving
10. luxatie episoden door emotionele stressfactoren (positieve en negatieve gebeurtenissen
11. Behandeling

    Nota:

    • Voorzorg en controle A. let bij lithium op het uitsluiten van: schildklieraandoeningen, nierfunctiestoornissen, cardiovasculaire stoornissen B. let bij anticonvulsiva op het uitsluiten van hematologische aandoeningen, en leveraandoeningen C. Let bij carbamazepine op cardiovasculaire stoornissen
    1. Bipolaire episode: lithium of quetiapine (antipsychoticum) eventueel SSRI of TCA bij depressieve episode
    2. Manie: Staken antidepressivum. Bij ernstige manie: antipsychoticum anders stemmingsstabilisator.
    3. Onderhoudsbehandeling: Lithium of anticonvulsivum. Eventuel antipsychoticum

       Nota:

       • anticonvulsivum: lamotrigine (voorkomt vrijkomen van glutamaat)
       • Onderhoud geindiceerd bij meer dan 3 episoden of 1 of 2 ernstige en een belaste familieanamnese van een 1e graadsfamilielid
12. Suicide risico: 5%. Ongeveer 25-50% van de patienten doet tenminste 1 suicide poging