EUSKAL HERRIKO MUSIKA TRESNAK-Lur

Nota:

• Bibratzen duen elementua.

1. MENBRADUNAK EDO LARRUZKOAK
   1. Danbolina

      Nota:

      • -Txistua laguntzeko erabili, erritmoa markatzeko. -Ezkerreko eskuan txistuaa eta eskubiko eskuan danbolina. -ASrtabala baina estuagoa eta altuagoa.
   2. Panderoa

      Nota:

      • -Eskuz eta atzamarrekin jotzen da. -Albota, trikitixa, arrobita,zarrabetea... horien ondoan ikusten dugu.
   3. Atabala

      Nota:

      • -Bi makiltxoez txandaka jo. -Antzinean erritmoa eramateko erabili. -Egurrezko gorputza. -Gohoian eta behean animalia larrzukoa. -Gohoikoa lodixeagoa izan behar du ez apurtzeko. -Behekoa pordoiduna da. Txistua eta dultzaina laguntzen du.
2. Ttunttuna

   Nota:

   • -Zuberoakoa. -Xirularekin batera jo. -6 hari. -Makiltxo batekin kolpatz jo. -80 zentrimeto luzera. -10-15 zentzimetro zabalera. -5 zentrimetro sakonera.
3. Txalaparta

   Nota:

   • -Makil laburrekin jo. -Bi oholez osatuta. -Bi otarren gainean jarri. -Ohol eta otarrearen artean lastoa. -Oholtzak 2 edo 2,5 metro luzera. -5 zentrimetro lodiera. -Bi jotzaile, batek lehengo zatia jo, besteak bigarrena. "Ttakun" eta "ttakutun".
4. Tobera

   Nota:

   • -Bi  burni ziriekin jo. (30 zentimetrotakoak) -Bi muturretik soka batetik eltzen da. -Oholak, metro t' erdi bi metrotako luzera. -Jotzaileak. "Bia", erritmoa markatu; "pikatzailea" edo "errepika", besteak egiten duena errepikatzen du.
5. Musugitarra

   Nota:

   • -Giltza zahar baten itxura. -Erdian, bibratzen duen altzairuzko mihizka du. -Hortzen hartean jartzen da. -Masailak mugituz, armoniko desberdinak lortu. -Ahoa, erresonantzia kaxa modukoa da. -Durangoaldekoa.

Nota:

• Haizezko musika trensa bezala ezagutu. -Bi elementu: aire zutabe bat gordetzen duen hodi edoontzi bat eta aire hori bibrarazteko beharrezkoa dugun eragilea.

1. Txistua

   Nota:

   • -Hiru zulo, bi aurrean eta bat atzekaldean. -Moko-flauta zuzena. -Aintzinako txistua hezurrezkkoa edota zurezkoa zen. -Talde finko bezala agertzen zaigu: 1go txistua eta 2.txistua. -Danbolinarekin lagundurik jo.
2. Zuberoako txirula

   Nota:

   • -Hiru zulo. -Zuberoan jo. -25 zentimetro. -Txistua baina soinu zorrotzagoa. Ttunttunaz lagundurik jotzen da.
3. Dultzaina

   Nota:

   • -Mihi bikoitza. -Kainaberazko bi mihi metalezko tudel bati lotuak, tudela tutuan sartu, mihiak eta tutua lotu eta hauen soinu-bibrazioak tutura bideratu. -Tutuak konikotasun irregular forma. -Zortzi zulo.
4. Nafar Gaita

   Nota:

   •  -Pita,tutua eta nota emateko eta aldaketarako zuloak dultzainak bezala ditu. -Katea-txapa du. -Tutua behekaldetik eta pita lotzen dituen mutur batean txapadun katea izan.
5. Txanbela

   Nota:

   • -Zuberoako dultzain txikia. -Mihi bikoitza. -Egurrezkoa. -Zazpi zulo, sei aurrean eta bat atzean.
6. Sunpriñua

   Nota:

   • -Mihi bikoitza. -Musika trensarik sinpleena. -Bi zulo. Doinuari "durunbele" deitu.
7. Alboka

   Nota:

   • -Klarinetearen kidea. -Jatorriz, artzain girokoa. -Arnasketa zirkularrarekin jotzen da. -Kainaberazko bi hodiz eta haien buruetan itsatsitako bi behi adar zatiz osatuta.
8. Trikitixa

   Nota:

   • -Akordeoi diatonikoa. -XIX. mendearen bukaeran indarrez sartzen da gure herriko musikaren bazter guztietan. -Infernuko-hauspoa ere deitzen zaio.