HISTORIAURREKO BIZIMODUA

1. Gizakia primateen eboluzioa da; duela 65 milioi urte sortutako ugaztunak
   1. Hominidoak
      1. Hominido eta tximinoen arteko desberdintasunak:

         Nota:

         • Bi oinen gainean eta tente ibiltzea. Eskuan hatz lodia. Burmuina eta garezurra handitu.
   2. Tximino handiak, txinpanzea, orangutana eta gorila
2. Hominizazio prozesua; Afrikan hasi zen orain dela 5-8 milioi urte. Eragilea klima aldaketa bat izan zen: ingurune tropikaletatik sabanako ingurune lehorragoetara. Horren ondorioz, primate batzuk lurrera jaisten dira eta bere elikadura aldatzen dute.
   1. Ardipithecus; 4,4 milioi urte Afrika ekialdean.

      Nota:

      • Tente ibiltzen zen. Behatz lodiaren kokapena zela eta ez zituen distantzia luzeak egiten. Zuhaitzetara igotzen ziren. Fruituak, orriak eta zurtoinak jaten zituzten
   2. Australopithecus;4,2 milioi urte Afrikako hegoaldean.
   3. Homo espezieak
      1. Homo habilis
      2. Homo erectus
      3. Homo neanderthalensis
      4. Homo sapiens

Nota:

• Historiaurrea lehenego hominidoak agertu zirenetik idazkera asmatu arteko denbora da. Hiru aro bereizten dira.

1. PALEOLITOA; harri zaharraren aroa (4,4 milioi urte-100000 K.a)
   1. Denbora eta espazioa; lehenengo gizakiak Afrikan bizi izan ziran. Kobetan eta ibaien edo aintziren ondoan egindako txabo.leta, edo animalien larruz egindako etxoltean bizitzen ziren
   2. Bizitzeko moduak
      1. Elikadura; fruituen bilketa eta animalien ehizan oinarritua
      2. Tresnak; harrizkoak ziren. Harriak lantzeko beste harri batekin jotzen zituzten . Hezurrak eta adarrak bere erabiltzen zituzten
      3. Sua;orain dela 1,5 milioi urte inguru aurkitu zen. Oso asmakizun handia. Argia eta beroa lortzeko, animali basatiak usatzeko eta janaria prestatzeko.
      4. Gizarte sistema;20-30 laguneko klanak ziren. Nomadak, leku finko gabe.Elikatzeko fruituen eta animalien bila joaten ziren
      5. Erlijio-sinesmenak; naturaren indarretan, ehizarako erritu magikoetan, ugalkortasunean eta hilen kultuan oinarritu ziren
      6. Artea; lehenengo arte-agerraldiak ematen dira, adibidez, labar-pinturak.
   3. PALEOILITOA ESPAINIAN
2. NEOLITOA
3. METAL AROA