Materia

Nota:

• Materia okupatzen eta pisatzen duen gauzak dira .

Nota:

• Hiru propietateak daude: Masa, bolumena, dentzitatea eta tenperatura.

1. Masa

   Nota:

   • Materiaren kantitatea da. Balantzarekin neurtzen da. 
2. Bolumena

   Nota:

   • Materiak hartzen duen espazio zatia da.
3. Dentzitatea

   Nota:

   • Masa zati volumena egiten da dentzitatea.
4. Tenperatura

   Nota:

   • Tenperatura relazionatuta dago hotza edo beroarekin. Eta zuk daukazu eskua beroa eta beste hotza trukatzen da. 

Nota:

• Hiru egoeratan egon daitezke:Solidoa,likidoa eta gas.

1. Solido

   Nota:

   • Solidoak forma zehatza dute. Ez dute ontziaren forma hartzen.
2. Likido

   Nota:

   • Likidoek ontziaren forma hartzen dute.
3. Gas

   Nota:

   • Gasek ontziaren forma betetzen dute. Ontzia irekietan ihez egiten dute.
4. Beroa eta egoera aldaketa

   Nota:

   • Lau egoera aldaketa daude: Fusioa,solidotza,lurruntzea eta kondetsatzea.
   1. Fusioa

      Nota:

      • Solido likidoa da.
   2. Solidotzea

      Nota:

      • Likido solidoa da.
   3. Lurruntzea

      Nota:

      • Likido gas da.
   4. Kondetsatzea

      Nota:

      • Gasa likido da.

1. Fisikoak
   1. Adibideak

      Nota:

      • Fisikoak: Papera moztea. Gurina urtzea. Gatza uretan disolbatzen. Beira puskatzea. Kimikoak: Herdoiltzea. Hegurra erretzea. Burdina eta sufrea berotzea. Bikarbonato eta ozpina nahastea. Nuklearra. Erriadiaktibitatea. Fusio atomikoa. Fusio nuklearra. Izar eta eguzkien energia.
   2. Definizioa

      Nota:

      • Fisikoak: Itxura bakarrik aldatzen da; substantziak lehenengo bera jarraitzen du aldaketaren ondoren. Kimikoak: Substantzia bat beste bat edo beste batzuetan bilakatzen da: aldaketa molekula mailan gertatzen da
2. Fisikoa
3. Kimikoa
4. Nuklearra

1. Heterogeneoak

   Nota:

   • Heterogeneoak dira begibistan al diren apartatu. Adibidez: Entsalada.
2. Homogeneoak

   Nota:

   • Homogenoa da begibistan ezin dugu apartatu. Adibidez: Esnea Nesquikrekin.
   1. Disoluzioak

      Nota:

      • Homogenetan konposatuta dago burdiñez.
      1. Solutoa

         Nota:

         • Soluto da nasketa baten gutxien inportatzen dena. Eta sartzen duzuean desagertzen da. Adibidez: Ura eta asukrea.
      2. Disolbatzailea

         Nota:

         • Disolbatzailea da inportante dena naste batean. Nasketan beti geratzen da disolbatzailea.
3. Nahastea osagaien bereizketa
   1. Kristalizasioa

      Nota:

      • Kristalisazioa biamena du apartatzeko solido bat likido batean. Distalazioa da prosedura bat tenperatura gasa bihurtzen.
   2. Distilazioa

      Nota:

      • Distilazioa nasketa homogenoa da eta disolvante eta solutoekin dago. Disoluto esagunena dira likidoekin, ere dago solidoekin eta gasarekin. 
   3. Dekantasioa

      Nota:

      • Bi likido daukazuena bata pisua eta beste argia adibidez ura eta olioa. Ipintzen duzu edalontzi batean eta ikusten duzu zein jaisten den lehena.
   4. Burdin magnetikoa

      Nota:

      • Burdinarekin aprobetzatuko dugu iman batekin. Imana hurbiltzen dugu naztuta lebadura izango da imanarekin hurbilduta eta geratzen da bakarrik.
   5. Filtrazioa

      Nota:

      • Bi edlontzi euki, eta edalontzi batean ipini alcohola eta bestean ura. Bi tubitzoak daude ura hotza dauzkate barruan eta pastzen da alcohola edalontzi batean.