MATERIA

Nota:

• Materia  lekua okupatzen duena eta pisatzen duena da.

1. Egoerak
   1. Beroa eta egoera aldaketak
      1. Solidotzea

         Nota:

         • Solidotzea da likidotik solidora  pasatzen dena.
      2. Lurruntzea

         Nota:

         • Lurruntzea da likidoa gasera pasatzen dena.
      3. Kondentsatzea

         Nota:

         • Kondentsatzea da gasa likidora pasatzen dena.
      4. Fusioa

         Nota:

         • Fusioa da solidotik likidora pasatzen dena.
   2. Egoera - solidoa

      Nota:

      • Solidoek forma zehatza dute. Ez dute ontziaren forma hartzen.
   3. Egoera - likidoa

      Nota:

      • Likidoek ontziaren forma hartzen dute.
   4. Gas - egoera

      Nota:

      • Gasek ontziaren espazioa betetzen dute. Ontzi irekietan ihes egiten dute.
2. Propietateak

   Nota:

   • Materia 4 propietate ditu: Masa Bolumena Densitatea Temperatura
   1. Bolumena

      Nota:

      • Bolumena materiak hartzen duen espazio zatia da eta pote graduatu batekin neurtzen da.
   2. Dentsitatea

      Nota:

      • Dentsitate erlatiboak sustantzia baten masa eta ur bolumen beraren masaren arteko erlazioa finkatzen du.
   3. Temperatura

      Nota:

      • Tenperaturak gorputz batek duen barne energiarekin loturiko magnitude bat da.
   4. Masa

      Nota:

      • Masa materiaren kantitatea da eta balantzarekin neurtzen da.
3. Aldaketa motak
   1. Kimikoak
      1. Definizioa

         Nota:

         • Itxura bakarrik aldatzen da; substantziak lehenengo bera izaten jarraitzen du aldaketaren ondoren.
      2. Adibideak

         Nota:

         • Papera mostea Gurina urtzea Gatza uretan disolbatzea. Beira puskatzea
   2. Fisikoak
      1. Definizioa

         Nota:

         • Substantzia bat beste bat edo beste batzutan bilakatzen da; aldaketa molekula mailan gertatzen da.
      2. Adibideak

         Nota:

         • Herdoiltzea Egurra erretzea Burdina eta sufrea berotzeaBikarbonatoa eta ozpina nahastea.
   3. Nuklearrak
      1. Definizioa

         Nota:

         • Atomoen nukleoen berrordenamendua,  atomo berriak sortzeko
      2. Adibideak

         Nota:

         •  Erradiaktibitatea.   Fusio atomikoa.   Fusio nuklearra.   Izar eta Eguzkiaren energia.
4. Nahasteak

   Nota:

   • Bi osagai nahasten direnean  nahaste bat dela esaten da.
   1. heterogenea

      Nota:

      • Heterogeneoa: Osagaiak begi bistan daudenean.
   2. Homogeneoa

      Nota:

      • Homogenea: Osagaiak begi bistan ez daudenean.
      1. Disoluzioak
         1. disolbatzailea

            Nota:

            • Disolbatzailea soluto bat disolbatzeko gaiden substantzia da.
         2. solutoa

            Nota:

            • Disoluzio bat egiten denean,  disolbatzen den substantziari solutoa deitzen zaioa.
5. Nahasteen osagaien bereizketa
   1. Destilazioa

      Nota:

      • Destilazioa disoluzio bateko substantzia desberdinak banatzeko erabiltzen den teknika da.
   2. Dekantazioa

      Nota:

      • Dekantazioa dentsitate  desberdineko bi likido nahastezin  banazteko erabiltzen den prozedura da
   3. Kristalizazioa

      Nota:

      • Kristalizazioa nahaste homogeneo baten osagaiak banatzeko teknika da.
      • Kristalizazioa nahaste homogeneo baten osagaiak banatzeko teknika da.
   4. Filtralizazioa

      Nota:

      • Deitzen da filtrazio unitate prozesua solidoen bereizketara.
      • Deitzen da filtrazio unitate prozesua solidoen bereizketara.
   5. Banaketa magnetikoa

      Nota:

      • Banaketa magnetikoa: Nahasteko osagaietako bat metal ferrromagnetikoa denean (Fe, Ni, Co) erabiltzen da prozesu hau. 
      • Banaketa magnetikoa: Nahasteko osagaietako bat metal ferrromagnetikoa denean (Fe, Ni, Co) erabiltzen da prozesu hau.