Materia

Nota:

• Pisua duten eta okupatzen duen leku bat da.

1. Propietateak
   1. Masa

      Nota:

      • Materiaren pisua da. Balantzarekin neurtzen da.
   2. Bolumena

      Nota:

      • Okupatzen duen gauza bat da.
   3. Dentzitatea

      Nota:

      • Masa eta bolumenaren zatia da. Ezin da neurtu
   4. Temperatura

      Nota:

      • Gorputz batek beroz badago igotzen da. Hotz badago geizten da. Temperatura neurtzen da termometro batekin.
2. Egoerak
   1. Solidoa

      Nota:

      • Forma zehatza dute eta ez dute ontziaren forma hartzen 0ºC behera da.
   2. Likidoa

      Nota:

      • Ontziaren forma hartzen du.
   3. Gasa

      Nota:

      • Ontziaren espazioa betetzen du, ontzia irekietan ihes egiten da.
3. Beroa eta egoera aldaketa
   1. Fusioa

      Nota:

      • Solidoa likidora pasatzen da.
   2. Solidotzea

      Nota:

      • Likidoa solidora pasatzen da.
   3. Lurrunketa

      Nota:

      • Likidoa gasera pasatzen da
   4. Kondentsazioa

      Nota:

      • Gasa likidora pasatzen da.
4. Aldaketa mota
   1. Fisikoa
      1. Definizioa

         Nota:

         • Itxura bakarrik aldatzen da, substantziak lehenengo bera izaten jarraitzen du aldaketaren ondoren.
      2. Adibideak

         Nota:

         • Papera moztea. Gurina urtzea. Gatza uretan disolbatzea. Beira puskatzea
   2. Kimikoa
      1. Definizioa

         Nota:

         • Substantzia bat beste bat edo beste batzutan bilakatzen da. Aldaketa molekula mailan gertatzen da.
      2. Adibideak

         Nota:

         • Herdoltzea. Egurra erretzea. Bikarbonato eta ozpina nahastea. Burdina eta sufrea nahastea.
   3. Nuklearra
      1. Definizioa

         Nota:

         • Atomonoen nukleoen berrordenamendua atomo berriak sortzeko.
      2. Adibideak

         Nota:

         • Erradiaktibitatea. Fusio atomikoa. Fusio nuklearra. Izar eta Eguzkiaren energia.
5. Nahasteak

   Nota:

   • Bi osagai edo gehiago diren nahasteak.
   1. Homogeneoa

      Nota:

      • Bi osagai nahasten badira eta ezin al dela bigibiztan banatu horri homogeneoa deitzen zaio.
   2. Heterogeneoa

      Nota:

      • Begibiztan al dela banatu heterogeneoa deitzen zaio.
      1. Disoluzioak
         1. Solutua

            Nota:

            • Gutxien dagoen nahasketa batean solutua deitzen zaio.
         2. Disolbatzaile

            Nota:

            • Disolbatzailea gehien dagoen nahasketan da.
6. Nahasteen osagaien bereizketa
   1. Destilazioa

      Nota:

      • Destilazio aparatu bat hartzen dugu, ardoa eta alchola banatuko dugu.Ardoa dagoenean 78ºC ailegatzen denean alchola gasa bihurtuko da.Pasatuko dira tubo batetik eta kondentzatzen hasiko da eta ontzian egongo da.
   2. Dekantazioa

      Nota:

      • Olioa eta ozpina banatzeko inbutura botatzen dugu eta ataratzen dugu pizka bat atera arte ozpina eta banatuta dago.
   3. Kristalizazioa

      Nota:

      • Gatza urara botatzen dugu, disolbatzen denean lurrunketa egin behar dugu eta horri kristalizazioa deitzen zaio.
   4. Iragazketa

      Nota:

      • Ura eta area nahasteen dugu eta banatzeko iragazkia hartzen dugu eta botatzen dugu nahasketa area geldituko da gainean eta ura beherantz.
   5. Banaketa magnetikoa

      Nota:

      • Are eta limadurako burdina nahastuta badaude imana hartzen duzu eta ipini hurbilta eta limadurak joango dira.