MATERIA

Nota:

• Materia da, pisatzen duena eta leku bat okupatzen duena.

1. PROPIETATEAK
   1. MASA

      Nota:

      • Masa materiaren kantitatea da eta balantzarekin neurtzen da.
   2. BOLUMENA

      Nota:

      • Bolumena materiak hartzen duen espazio zatia da eta ontzi graduatu batekin neurtzen da.
   3. DENTSITATEA

      Nota:

      • Dentsitatea masa eta bolumenaren hartean dagoen zatiketa da eta ezin da neurtu.
   4. TENPERATURA

      Nota:

      • Tenperatura da jakiteko zenbat den uraren tenperatura eta termometroarekin neurtzen da.
2. EGOERAK
   1. SOLIDOA

      Nota:

      • Solidoek  forma zehatza dute eta ez dute  ontziaren forma hartzen.  Solidoa 0 ºC tik behera da.
   2. LIKIDOA

      Nota:

      • Likidoek ontziaren forma hartzen dute. Likidoa da 0ºC tik 100ºC tako- hartean.
   3. GASA

      Nota:

      • Gasek ontziaren espazioa betetzen dute. Ontzi irekietan  ihes egiten dute. Gasa da 100ºC tik gora.
3. BEROA ETA EGOERA ALDAKETAK
   1. FUSIOA

      Nota:

      • Fusioa solidoa  likidoa bihurtzen denean da.
   2. SOLIDOTZEA

      Nota:

      • Solidotzea likidoa solidoa bihurtzen denean da.
   3. LURRUNTZEA

      Nota:

      • Lurruntzea likidoa gasa bihurtzen denean da.
   4. KONDENTSATZEA

      Nota:

      • Kondentsatzea gasa likidoa bihurtzen denean da.
4. ALDAKETA MOTAK
   1. FISIKOAK
      1. DEFINIZIOA

         Nota:

         • Itxura bakarrik aldatzen da; substantziak lehengo bera izaten jarraitzen du aldaketaren ondoren.
      2. ADIBIDEAK

         Nota:

         • - Papera moztea. - Gurina urtzea. - Gatza uretan disolbatzea. - Beira puskatzea.
   2. KIMIKOAK
      1. DEFINIZIOA

         Nota:

         • Substantzia bat beste bat edo beste batzutan bilakatzen da; aldaketa molekula mailan gertatzen da.
      2. ADIBIDEAK

         Nota:

         • - Herdoiltzea. - Egurra erretzea. - Burdina eta sufrea berotzea. - Bikarbonatoa eta ozpina nahastea.
   3. NUKLEARRAK
      1. DEFINIZIOA

         Nota:

         • Atomoen nukleoen berrordenamendua, atomo berriak sortzeko.
      2. ADIBIDEAK

         Nota:

         • - Erradiaktibitatea. - Fusio atomikoa. - Fusio nuklearra. - Izar eta eguzkiaren energia.
5. NAHASTEAK

   Nota:

   • Bi osagaiak edo gehiago elkartzen direnean.
   1. HOMOGENEOA

      Nota:

      • Homogenoa da osagaiak begibistan ez direnak desberdintzen.
      1. DISOLUZIOAK
         1. SOLUTOA

            Nota:

            • Solutoa da osagaien kantitate gutxien duena.
         2. DISOLBATZAILEA

            Nota:

            • Disolbatzailea da osagaien kantitatea handiena duena.
   2. HETEROGENEOA

      Nota:

      • Heterogeneoa osagaiak begibistan desberdintzen direnak.
6. NAHASTEEN OSAGAIEN BEREIZKETA.
   1. DESTILAZIOA

      Nota:

      • Osagai likidoa osagai solidotik bereizteko balio du.
   2. KRISTALIZAZIOA
   3. DEKANTAZIOA

      Nota:

      • Dentsitate desberdineko substantzia likidoak bereizteko erabiltzen da. Nahastea bi osagaiak bereizteko adina denbora pausatzen uzten da. Dentsitate handien duena hondora joango da.
   4. FILTRAZIOA
   5. BANAKETA MAGNETIKOA