ERLAZIO FUNTZIOA

Annotations:

• Gure inguruneko eta organismoko barruan informazioa jasotzen du eta erantzun egoki bat egiten du.  Hiru fasetan banatzen da, Info. jaso, info. aztertu eta erantzuna egin.

1. 1. JASO
   1. UKIMENA (Azala)
      1. Objetuen forma, testura eta tenperatura adierazten digu. Minaren berria hematen digu
   2. IKUSMENA (Begiak)
      1. Ikusmenaren bidez kolore, tamainak, forma eta distantziari buruzko informazioa jasotzen dute.
   3. ENTZUMENA (Belarriak)
      1. Gure inguruko soinuen berria hematen digu eta gorputzaren posizioa esaten digu.
   4. USAIMENA (Sudurra)
      1. Airean dauden usainak jasotzen ditu.
   5. DASTAMENA (Mingaina)
      1. Elikagaien zaporeak jasotzen ditu.
2. 2. AZTERTU
   1. NERBIO SISTEMA
      1. Zentzumenak informazioa bidaltzen dute zentzumen nerbioei eta nerbioak bidaltzen dute informazioa burmuinari.
      2. Neuronak
         1. Denritak
            1. Denritak, aurreko neuronarekin harremanetan jartzen dira.
         2. Soma
            1. Soma, erdiko eremua da eta izar forma du. Nukleoa hartzen du.
         3. Axoia
            1. Somatik ateratzen den luzapen bat da eta bi neurona harremanean jartzen ditu.
         4. Nerbio - Kinada
            1. Nerbio sistemaren informazioa garraiatzen du neuronen bidez.
         5. Sinapsia
            1. Sinapsia, neurona bat beste bat ikusten den puntua da.
   2. BURMUINA
      1. Informazioa jasotzean erantzun egokiena prestatzen du.
   3. GARUN EMBORRA
      1. Gure organoen funtzionamendua kontrolatzen du.
      2. Entzefaloa eta bizkarrezur-muina lotzen ditu.
3. 3. ERANTZUNA
   1. ERANTZUN MOTORRA
      1. Hezurrak eta muskuloak.
         1. Musukuloak uzkrtu eta gorputzen atal bat edo gorputz osoa mugitu.
         2. Muskuloak uzkurtu eta gorputzen atal bat edo gorputz guztia mugitu.
   2. GURUIN-ERANTZUNA
      1. Sistema endokrinoak
         1. Kimiko batzuk sortu (hormonak) eta gero azkatu.
   3. ZEREBELOA
      1. Gure gorputza orekatzen eta koordinatzen du.
   4. BIZKARREZUR-MUINA
      1. Informazioa entzefalotik erantzun motorrera eta sistema endokrinora bidaltzen du.
   5. ESKELETO-SISTEMA
      1. Gure gorputza eusten du eta mugimendu ugariak egiteko aukera ematen digu.
      2. HEZURRAK
         1. Hiru mota daude.
            1. Hezur lauak (Plano)
            2. Hezur motzak
            3. Hezur luzeak
         2. Hezurren Parteak
            1. Hezur-muineko odol hodiak: Globulu gorriak, globulu zuriak eta plaketak egiten dituzte.
            2. Hezur-muina: Moko bat bezalako substantzia bat da.
            3. Hezur-ehuna: Hezurraren parterik gogorrena da eta babesten du.
      3. ARTIKULAZIOAK
         1. Artikulazioak hezurrak lotzen dituzten gauzak dira eta haiei esker mugitu ahal gaitezke.
         2. 3 Mota daude
            1. FINKOAK
               1. Artikulazio hauek ez dira mugitzen eta organo garrantzizuenak babesten dituzte. Adibidez garezurreko hezurrak.
            2. MUGIKORRAK
               1. Ariikulazio hauek gehien mugitzen direnak dira. Adibidez ukondoko artikulazioak.
            3. ERDI MUGIKORRAK
               1. Artikulazio hauek gutzi mugitzen dira. Bizkarhezurreko artikulazioak.
   6. MUSKULU SISTEMA
      1. MUSKULUAK
         1. Uzkurtzen eta lasaitzen dira nerbio-sistema agintzen dienean. Mugitzen direnean, mugimendu bat egiten dute.
            1. Lauak
               1. Muskulo hauek meheak eta lauak dira, adibidez bizkarreko dortzalak.
            2. Luzeak
               1. Muskulo hauek mugimentu handiak egiteari arduratzen dira. Adibidez bizepsa.
            3. Orbikularrak
               1. Muskulo hauek biribilak dira eta irekiten eta ixten diren muskuluen inguruan daude, Adibidez ipur-masaila
         2. Uzkurtzen diren arabera bi mota sailkatzen dira.
            1. Borondatezkoak
               1. Gure entzefaloa nahi duenean uzkurtzen eta lasaitzen dira
            2. Ez-borondatezkoak
               1. Nahi gabe mugitzen dira.
      2. ZURDAK
         1. Muskuluak eta hezurrak lotzen dituzten ehunak dira.