Aynı üründe bolca bulunur. Seri üretim söz
konusudur.
Zanaatçı-Zanaatkar
Sanat
Ürünleri
Resim
Müzik
Sinema
Tiyatro
Edebiyat
Edebiyat metinlerden oluşur. Metinler
ikiye ayrılır:
Öğretici
Metinler
Kişisel Hayatı Konu Alan Metinler
Deneme
Hatıra-Anı
Biyografi-Otobiyografi-Monografi
Günlük
Mektup
Gazete Çevresinde Gelişen Metinler
Sohbet-Söyleşi
Fıkra
Eleştiri
Röportaj
Mülakat
Uzman-tanınmış kişilere yöneltilen
soru-cevaplardan oluşan yazı
türüdür. Soran-sorulan kişinin ve
mekanın fotoğrafı yazıda
kullanılabilir.
Şenol Güneş'in Fransa Maçına
Nasıl Hazırlandığıyla ilgili mülakat
Gezi-Seyahat Yazısı,
Seyahatname
Bir olay, durum aydınlatmak için
soranın kişisel fikirlerini de eklediği,
ele aldığı meseleyi daha iyi anlatmak
için her belge, fotoğraf ve bilgiden
faydalanan yazı türüdür.
Marmara Depremi'nin
Etkileriyle ilgili
röportaj-soruşturma
Gazetecilerin bir yeri, bir kurumu, bir kişiyi ziyaret ederek;
özelliklerini, orada gördüklerini kişisel düşünceleriyle
birleştirip, fotoğraflarla belgeleyerek kaleme aldıkları yazı
türüne “röportaj” denir. Röportajda gözlem, araştırma, yorum
ve değerlendirme önemlidir. Yazar gerçekleri öznel yaşamla,
kendi düşünceleriyle harmanlar.
Söyleşi (sohbet), bir yazarın güncel konulardaki düşüncelerini
okuyucuyla konuşuyormuşçasına içten ve samimi bir dille
yazması olduğu gibi; bilim, sanat, felsefe, siyaset vb. alanlarda
bilinen, tanınmış kişilerle yapılan görüşmelerde ele alınan
konularla ilgili sorulara verilen cevapları okuyucuya aktarmak
üzere yazılan yazılara da denmektedir.
Felsefi
Metinler
Tarihi
Metinler
Vakanüvislerin
yazdığı metinler
Bilimsel Metinler
Makaleler
Haber Metinleri: 5N 1K
Ne?:
Konu
Neden-Niçin?:
Amaç
Nasıl?:
Yöntem
Ne zaman?:
Yer-Mekan
Nerede?:
Süre-Süreç
15 Haziran'da
Ulucami avlusunda
iki yumruk bir
tekmeyle
elindeki şekerini almak
için
kardeşini
dövdü.
Kim?:
İlgili-yetkili
kişi-kurum
Ali
Bilgi
verir.
Açıklar
Aydınlatır
Öğretir.
Sözcükler ilk anlamlarıyla
kullanılır.
Anlatım
nesneldir/objiktiftir.
Dil göndergesel işlevde
kullanılır.
Dil dışı ögeler grafik, resim, tablo, çizelge, plan gibi unsurlardan
faydalanır.
Dilin İşlevleri ve Örnek
Cümleler
Göndergesel
Bilgi vermek için kurulan cümlelerdir. NESNEL!
İstanbul'u Fatih Sultan Mehmet fethetti.
Kelimeler ilk anlamlarıyla kullanılır. Öğretici metinlerde bu işlev yoğun
kullanılır.
Heyecana Bağlı-Duygusal
Şaşkınlık, sevinç hayret, kızgınlık, bağırma gibi bir duygu ya da seslenme ifade etmek için kullanılan cümleler bu kalıptadır.
Eyvah, bizimki yine geliyor!
Alıcıyı Harekete Geçirme
Alıcıda davranış değişikliği ve hareket oluşturan cümlelerdir.
Ünlem, emir cümleleri bu gruba girer.
Reklam metinleri, ilanlar, genelgeler, siyasi reklamlar bu tip
cümlelerle yazılır. Örnek:
İyi bir temizlik için Arap sabunu
kullanınız.
Kanalı Kontrol
Mesajın alıcıya ulaşıp ulaşmadığını kontrol eden cümlelerdir.
Soru kalıbı kullanılır.
Dilin kanalı kontrol işlevi nerede kullanılırmış?
Görüldüğü gibi cümlede anlatılanın muhatap üzerindeki etkisi anlaşılmaya
çalışılmaktadır.
Sanatsal-Şiirsel
Bilgi vermeyen, duyanda estetik zevk oluşturan cümlelerdir. ÖZNEL!
Şiir, roman, hikaye, tiyatro gibi edebi metinlerde dil bu işlevde
kullanılır.
Mecazlı bir anlatım söz konusudur.
Örnek:
Mesela Necip Fazıl bu
satırlarda ümitsizliği
işlemiştir. Ancak bunu
mecazlı biçimde yapmıştır.
Sanma bir gün geçer bu
karanlıklar/ Gecenin
ardında yine gece var/
Çocuklar hıçkırır, anneler
ağlar/ Yaşlı gözlerinle kal
anneciğim!
Dil Ötesi-Üst Dil
Bu cümlelerde dilin kendisi
anlatılır.
Mesela bir dil bilgisi konusu anlatılırken cümle artık dilin
kendisini ifade için kullanılmış olur.
Sıfatlar ismi tarif ederken, zamirlerin onların yerine geçer.
Düşündürür.
Edebi-Sanatsal
Metinler
Estetik zevk verir.
Hoşa gider.
Beğenilir.
Sözcükler çok
anlamlıdır.
Anlatım
öznel-kişisel-subjektiftir.
Dil sanatsal-şiirsel işlevde
kullanılır.
Benzetme, soru sorma, kişileştirme, abartma, tezat gibi edebi sanatları kullanır.
Ritim, ahenk, simetri, müzik, ses gibi unsurlarla edebi metinler
zengileştirilir.