starty gospodarcze, najbardziej ucierpialy:
Francja, Belgia, ziemie polskie i Balkany.
pandemia grypy hiszpanki (smierc 50 mln)
zolnierze wracajacy z frontow byli ciezko okaleczeni-
musieli zmagac sie z bezrobociem i ubostwem
zadluzenie panstw- w szczegolnosci: Wlk. Brytanii, Niemiec,
a przede wszystkim Francji. Panstwa te dazyly do uzyskania
jak najwyzszych reparacji wojennych. Mimo, ze Niemcy
zobowiazaly sie do zaplaty odszkodowan, wlatach wielkiego
kryzysu kraje ententy przestaly od nich je egzekwowac.
etatyzm gospodarczy- panstwa coraz bardziej
ingerowaly w sprawy gosp. i dozyly do jak
najwiekszej samowystarczalnosci ekon.
Niektore panstwa by chronic swoje rynki nakladaly
wysokie cla protekcyjne na towary importowane
Liga Narodow
siedziba: Genewa
na czele stal sekretarz generalny. Przez wiekszosc okresu
miedzywoj. funkcje te pelnil Eric Drummond z Wlk. Bryt.
poza organizacja pozostaly Stany Zjedn., co od
samego poczatku oslabilo funkcjonowanie Ligi.
Do LN w 1926r. dolaczyly
Niemcy, a w 1934 -ZSRR
upadek systemow demokratycznych w Europie, a takze
bezsilnosc wobec grabiezczych podbojow Japoni,
Wloch i Niemiec w latach 30. przyczynily sie ostatecznie
do utraty znaczenia LN i jej rozwiazania w 1946r.
.................Zgromadzenie ---> Rada Ligi Narodow...............
.....\/ Staly Trybunal Sprawiedliwosci Miedzynarodowej \/.....
\/ Sekretariat LN \/ --><-- Miedzynarodowa Organizacja Pracy
PROBLEMY NARODOWOSCIOWE
1919 r. maly traktata wersalski
panstwa Europy Sr. mialy przestrzegac praw
mniejszosci narodowych i religijnych. Osoby, ktore
czuly sie dyskriminowane mogly wniesc skarge do LN
27 sierpnia 1928r.
fr. minister spraw zagr. Aristid Briand
+ am. sekretarz stanu Frank Kellogg
w dokumencie potepiono wojne jako srodek
prowadzenia polityki, lecz dopuszczono
mozliwosc podejmowania dzialan obronnych.
W praktyce pakt okazal sie nieskuteczny,
poniewaz panstwa tlumaczyly swoje
agresywne wystapienia przeciwko innym
krajom koniecznoscia obrony.
wkrotce do porozumienia przystapilo ok. 70 panstw.
DEMOKRACJA I AUTORYTARYZM
WIELKI KRYZYS
24 pazdziernik 1929 - czarny czwartek - poczatek najwiekszego
w historii systemu kapitalistycznego kryzysu gosp.
na gieldzie noworojskiej doszlo do gwaltownego spadku cen akcji, okazalo sie,
ze ceny wiekszosci akcji przedsiebiorstw sa mocno przeszacowane. Ich wartosc w
szybkim tempie spadla - tysiace Amerykanow utracilo oszczednosci.
do krachu na gieldzie przyczynila sie rowniez zla polityka kredytowa bankow amerykanskich,
ktore udzielaly pozyczek instytucjom i krajom niemajacym mozliwosci splacenia swoich
zobowiazan finansowych. Nastapil wowczas spadek produkcji przemyslowej i wiele fabryk
zostalo zamknietych. W szczytowym momencie kryzysu w USA bylo 15 mln bezrobotnych.
Osoby bez pracy na mniej bylo stac, co wplywalo na zmniejszenie produkcji i wzrost poziomu
bezrobocia
W roku 1929 kraje europejskie z trudem
odbudowywały swoje gospodarki po I wojnie
światowej . Od kilku lat największe potęgi
kolonialne prowadziły między sobą wojny
celne destabilizując handel światowy.
Na Nowojorskiej Giełdzie Papierów Wartościowych narastała bańka spekulacyjna -
tymczasowy stan rynku, np. akcji, w którym cena dóbr rażąco przekracza ich wartość.
Wzrost akcji spowodował podniesienie wartości aktywów (srodkow gospodarczych)
należących do inwestorów giełdowych. Banki udzieliły wielu kredytów pod zastaw
przewartościowanych akcji. Za pożyczki inwestorzy kupowali kolejne akcje i bańka
coraz bardziej się nadymała.
NOWY LAD
Franklin Delano Roosevelt
New Deal- program reform ekon.-spol., ktore mialy
zmniejszyc bezrobocie i popr. sytuacje na rynku am.