Náttúruspekingarnir

Jónísku náttúruspekingarnir frá Míletos
1. Þales
  1. Kom með fyrstu heimspekispurninguna
    1. Hvað er það sem er hlutunum sameiginlegt?
      1. Svar: Frumefni, Ache er frumefni eða frumvera alls sem er; upprunaleg orsök eða meginregla fyrir alla aðra hluti. Þetta frumefni er vatn.
  2. Allt er fullt af guður = Það býr lífskraftur í allri náttúru
  3. Ekki fullskapaður efnishyggjumaður þó að það sé efnishyggjublr á kenningum hans.
2. Anaxímandros
  1. Fyrsti kortagerðarmaðurinn
  2. Frumefnið arche er ekki sjálft efnislegt, heldur ótakmarkað, óendanlegt, óákveðið: Aperion / hið óræða
    1. Frumspekilegt í þeim skilningi að það liggur utan reynslusniðs manna. Það getur af sér öll efni og andstæður
3. Anaxímenes
  1. Frumefnið/arche er loft. Breytingar efnanna skýrast af þéttingu og þynningu lofts
Parmínedes frá Elea
1. Fyrsti róttæki rök og skynsemishyggjumaðurinn
  1. Skynsemi er uppsprett þekkingar.
  2. Skilningarvitin blekkja okkur og gefa ranghugmyndir af raunveruleikanum
2. Breyting er röklega óhugsandi
  1. A. 1) Hið verandi er. Óvera (það sem er ekki) er ekki. 2) Það sem er verður hugsað. Það sem er ekki verður ekki hugsað.
    1. B. Hugtakið breyting felur í sér tilurðu og eyðingu. (Dæmi: Rifsber þroskast og verður rautt og græni liturinn hverfur.) Hugtakið breyting krefst hugtaksins óveru, hefur sem sagt forsendu sem ekki verður hugsuð!
      1. Þar af leiðandi er ekki hægt að hugsa um breytingu; breyting er því röklega ómöguleg.
3. Zenon frá Elea, nemandi Parmenídesar.
  1. Setti fram þverstæður sem sýndu fram á að breytingar séu ómögulegar, t.d. um Akkilles og skjaldbökuna.
Heraklítos "hinn myrkvi" frá Efesos
1. "Allt streymir"
  1. Maður getur ekki stigið tvisvar í sama fljótið
    1. Allt breytist, allt er eilíf verðandi
      1. Breytingin lýtur eilífu alheimslögmáli
        Logos
        Felur í sér víxlverkun andstæðna
        Andstæðu kraftarnir mynda samræmi
        Hin leynda eining í margbreytileikanum
2. Eldur/ Pyre er kannski frumefnið
  1. Hringrásarhugmynd: Heimurinn verður til í eldi og ferst í eldi með jöfnu millibili.
3. Skynreynslan gefur rétta mynd af raunveruleikanum.
Pýþagóras
1. Heimspekingur, stærðfræðingur og dulhyggjumaður
2. Trúði á endurholdgun
3. Undirstöðu tilverunnar er ekki að finna í efninu sjálfu, heldur skipulagi þess og formi, í stærðfræðilegum hlutföllum. Allt er tölur
  1. Hlutirnir eyðast en ekki hugtök stærðfræðinnar. Stærðfræðileg þekking er örugg (viðfangsefnið breytist ekki)
    1. Hin tvískipta heimsmynd Pýþagóringa: Annars vegar Stærðfræði, áreiðanleg þekking, hið raunverulega og hið eilífa og hinsvegar skynjun, óáreiðanleg þekking, hið óraunverulega og hið hverfula
Empedókles frá Sikiley
1. Boðaði málamiðlun milli Heraklítosar og Parmenídesar
  1. Frumefnin eru óbreytanleg en samsetning þeirra mismunandi og breytileg.
    1. Frumefnin eru fjögur/höfuðskepnurnar fjórar: Eldur, vatn, loft og jörð
      1. Allar breytingarí náttúrunni stafa af því að þessi frumefni blandast saman og skiljast á ný
      2. Hreyfiöglin eru aðskilin frá frumefnunum. Þau eru ást, sem sameinar, og hatur, sem sundrar.
    2. Ein lífseigasta kenning fornaldar
Demókrítos
1. Frumeindakenning: Ekkert er til nema frumeindir og hið tóma rúm => Efnishyggja
  1. Frumeindir/atóm eru örsmáar, ósýnilegar, eilífar, gegnheilar, óendanlega margar og mismunandi. Þær eru á ferð og flugi í tómarúmi, tengjast og sundrast á víxl.
    1. Enginn "andi" eða "kraftur" hefur áhrif á gang náttúrunnar, enginn tilgangur, allt gerist á vélrænan hátt, engar tilviljanir, allt er háð járnhörðum lögmálum náttúrunnar => Löghyggja
2. Skynjanir: Allir hlutir senda frá sér boðberaatóm sem rekast á frumeindir skynfæranna.
3. Sálin er gerð úr ávölum, sléttum og rokgjörnum sálarfrumeindum, sem rjúka út í veður og vind við dauðan => Engin ódauðleg sál
4. Vildi sætta eilífa verðandi (sbr. Heraklítos) og óumbreytanlega veru (sbr. Parmenídes)
Anaxagóras
1. Flutti til Aþenu og starfaði þar , en var ákærður fyrir guðleysi og varð að yfirgefa borgina
2. Náttúran er samsett af fjölmörgum, örsmáum, ósýnilegurm "fræjum" sem hvert um sig hefur í sér "eitthvað af öllu"
  1. Eitt hreyfiafl, aðskilið efninu, er að baki breytingum; það heitir nous eða skynsemei eða alheimsandi.
    1. Heimurinn á sér tilgang/telos; slíkt viðhorf heitir tilgangshyggja eða teleologia

Next up

Náttúruspekingarnir

Description

Resource summary

Similar

	Created by Erla Mist Magnús over 9 years ago