INSTRUMENTUEN SAILKAPENA

Nota:

• Zer da sailkapena? Baldintza edo arrazoi baten arabera egiten den zerrendaketa. Zeren bitartez antolatzen dira instrumentoak?Soinua edo hotsa zeren bitartez lortzen den da argudioa. Musika-tresnek hainbat familia osatzen dituzte: haizezko, harizko eta perkusiozko instrumentuen familiak. https://www.google.com/search?q=musika+instrumentuak+sailkapena&rlz=1C1UUXU_enES1111ES1111&oq=INSTRUMENTUEN+SAILKAPENA&gs_lcrp=EgZjaHJvbWUqDAgBEEUYChgWGB4YOzIGCAAQRRg5MgwIARBFGAoYFhgeGDsyCggCEAAYgAQYogQyCggDEAAYgAQYogQyBggEEEUYPTIGCAUQRRg9MgYIBhBFGDzSAQk5NTI0ajBqMTWoAgiwAgE&sourceid=chrome&ie=UTF-8#fpstate=ive&vld=cid:be122c1b,vid:3sWGIyLRw0U,st:0

1. HARIZKOAK

   Nota:

   • . Instrumentu hauetan soinua ez du haizeak sortzen. Soinua hari batek edo gehiagok sortzen dute bibratzen ari direnean. Zenbait teknika daude soinua sortzeko:Hariak igurtzita, Hariak pultsatzea etaHariak kolpatzea. Harizko instrumentu gehienek erresonantzia-kaxa dute, eta bertan, soinua handitu eta tinbrea aberastu egiten da. SoInua hari tenkatu baten bibrazioak ateratzen duenean sortzen da.. https://www.google.com/search?sca_esv=8f10e191a729178d&rlz=1C1UUXU_enES1111ES1111&q=instrumentos+de+cuerda+percutida&tbm=vid&source=lnms&prmd=ivbz&sa=X&sqi=2&pjf=1&ved=2ahUKEwjDyNyo_6WGAxXUX_EDHWz0DWAQ0pQJegQICxAB&biw=1366&bih=641&dpr=1#fpstate=ive&vld=cid:fe98ad66,vid:bu8KoaukHyo,st:0
   1. IGURTZIZKOAK

      Nota:

      •  BIBOLINA, BIOLA, BIOLONTXELOA eta KONTRABAXUA. Biolina, biola, biolontxeloa eta kontrabaxua. Instrumentu horiek guztiak arku batekin jotzen dira eta bakoitzaren arkua desberdina da. Biolinaren arkua luzea eta mehea da; kontrabaxuarena, aldiz, motza eta lodia.  https://www.bing.com/videos/riverview/relatedvideo?&q=instrumentos+de+cuerda+frotada&&mid=0D101B0A85475CF42CD40D101B0A85475CF42CD4&&FORM=VRDGAR https://www.bing.com/videos/riverview/relatedvideo?&q=instrumentos+de+cuerda+frotada&&mid=43217788C954598A777143217788C954598A7771&&FORM=GVRPTV
      •    https://www.youtube.com/watch?v=pvjCOqTJVKw   https://www.youtube.com/watch?v=MZccjsFaO4Y   
   2. ZIMIKATUAK

      Nota:

      • Talde honetakoak dira hariak hatzekin, azazkalekin edo pua batekin bibrarazten dituzten instrumentuak. Hari bakoitzak soinu desberdina egiten du pultsatzen denean. Gogora itzazu arpa, gitarra, mandolina edo lautea..LIRA, ARPA KITARRA,UKELELEA, BANDURRIA KLABEZINA https://www.musicalortiz.com/instrumentos-de-cuerda-punteada/#%C2%BFQue_son_instrumentos_de_cuerda_punteada
   3. PERKUSIOZKOAK

      Nota:

      •  hariak kolpatuz soinua ateratzen duen harizko instrumenturik garrantzitsuena pianoa da. Horrela, pianoko teklek mailu txiki batzuen bidez pianoaren barruan dauden hari metalikoak kolpatzen dituzte. PIANOA, KLABOKORDIOA https://www.google.com/search?sca_esv=8f10e191a729178d&rlz=1C1UUXU_enES1111ES1111&q=instrumentos+de+cuerda+percutida&tbm=vid&source=lnms&prmd=ivbz&sa=X&sqi=2&pjf=1&ved=2ahUKEwjDyNyo_6WGAxXUX_EDHWz0DWAQ0pQJegQICxAB&biw=1366&bih=641&dpr=1#fpstate=ive&vld=cid:eda6ae83,vid:T0A9d3CUJDc,st:0 https://www.google.com/search?sca_esv=8f10e191a729178d&rlz=1C1UUXU_enES1111ES1111&q=el+clavicordio&tbm=vid&source=lnms&prmd=ivbz&sa=X&ved=2ahUKEwjg5di_gKaGAxVj_QIHHcxUJIoQ0pQJegQIChAB&biw=1366&bih=641&dpr=1#fpstate=ive&vld=cid:1a78b5b4,vid:l-J8wnoe6w4,st:0
2. HAIZEZKOAK

   Nota:

   • Instrumentu hauek egiten duten soinua haizeak hodian sortzen duen bibrazioarengatik sortzen da. Haize-zutabeak bibra dezan lortzeko moduaren arabera desberdinak dira instrumentu hauek. Zutabe hori musika-jotzaile bati edo hauspo-mekanika bati esker sortzen da. Puts egitean, tutu baten barneko airearen bibrazioaren bidez, soinua lortzen da. 
   1. HAIZE EGURRA

      Nota:

      • Zurezko haize-instrumentuak dira.Gehienak zurez eginda daude( gehienak diogu, gaur egun batzuk metalez egiten baitira). Zuloak dituen hodi bat dute eta zulo horiek hatzekin edo giltza batzuekin tapatu behar dira soinuak ateratzeko. Ahoko-mota bat baino gehiago eduki dezakete eta horregatik sortzen dituzte soinu desberdinak. Instrumentu hauek ahoan sartzen diren  instrumentuak dira. Zurezko haizean, soinuak sortzen duen airearen bibrazioa instrumentuaren beraren hodian sortzen da, eta ez, haize metalezkoetan bezala, musikariaren ezpainetatik.Hodiaren luzerak eragina du instrumentuaren soinuan.Zenbat eta luzeagoa izan hodia, orduan eta baxuagoa izango da soinua, eta alderantziz.Hodia zulatuta dago, zulatuta, eskala musikaleko notak sortzeko.Interpreteak hatzekin estaltzen ditu zulo horiek, edo giltza-sistema batekin, instrumentu-familia honen ezaugarria dena.Gaur egun, Boehm sistema da giltza-sistemarik ezagunena.Boehm flautaren musikari bertutetsua izan zen, txirula eta klarinetearen soinua hobetzeko egindako ekarpen teknikoagatik oso ezaguna.Boehmek, giltza-sistemaren ergonomia hobetuz, instrumentu horiek erregistro handiagoa lortzea lortzen du, bereziki akutuetan, eta musikariari exekuzioa errazten dio.Instrumentu hauek hasieran zurez egin ziren.Gaur egun, horietako asko metalezko aleazio desberdinetan fabrikatzen dira, zeharkako flauta edo saxofoia kasu. Txirula gozoa da gaur egun egurrez egiten den haizearen familiako instrumentu bakanetakoa. Tresna horiek egiteko egur gogorrak erabiltzen dira. Zuraren ezaugarri soinudunak ez aldatzea da garrantzitsuena, hezetasun-aldaketekin eta giro-tenperaturarekin. Ebanozko eta granadillozko zurak asko erabiltzen dira klarinetea, oboea eta korno ingelesa fabrikatzeko. Egur hauek, instrumentu hauen kolore ilun ia beltza ematen dute. Astigar-zura fagota eta haren barietate guztiak fabrikatzeko erabiltzen da, eta familia instrumental horretako kolore gorrixka ematen dio. Instrumentu batzuk, zeharkako txirula adibidez, metalez eginda egon daitezke osorik, edo egurrezko gorputzarekin eta metalezko giltzekin. Saxofoia, bere barietate guztietan, sopranoa, altua, tenorra eta baritonoa, metalez fabrikatzen da. Zurezko haizezko instrumentuak oso ezagunak dira jazzeko orkestra eta taldeetan. https://www.google.com/search?sca_esv=8f10e191a729178d&rlz=1C1UUXU_enES1111ES1111&q=instrumentos+de+viento+madera&tbm=vid&source=lnms&prmd=ivbz&sa=X&sqi=2&pjf=1&ved=2ahUKEwirkKaThKaGAxWsX_EDHYFuBjMQ0pQJegQICRAB&biw=1366&bih=641&dpr=1#fpstate=ive&vld=cid:e0962299,vid:ggZ0SKWI3Fs,st:0 https://www.bing.com/videos/riverview/relatedvideo?&q=CLARINETE+SAXOFON+ACORDEON+VIENTO+MADERA+CON+BISEL&&mid=9B11EED552FD442FCB0B9B11EED552FD442FCB0B&&FORM=VRDGAR
      1. Alaka-Ahokoa

         Nota:

         • ZEHARKAKO TXIRULA, TXIRULA eztia, TXISTUA, OCARINA, ELIZAKO ORGANOA, GAITA
      2. Mihi Bakuna

         Nota:

         • Material malgu baten xafla fina da, adibidez, kanabera edo material sintetikoren bat. Ahokadurari besarkadera batez lotzen zaio, eta musikariak ahotik jotzen duenean bibratzen duen elementua da. Bibrazio hori instrumentuaren hodira transmititzen da. Klarinetea eta saxofoia mihi bakuneko ahokadura duten instrumentuen adibideak dira. KLARINETEA, SAXOFOIA, ESKUSOINUA, TRIKITIXA, ARMONIKA edo AHOSOINUA, ALBOKA
      3. Mihi Bikoitza

         Nota:

         • Mihi bikoitza Kanaberazko bi xafla fin dira, hariz lotuak eta tudelean mihiztatuak. Beren artean bibratzen duten eta bibrazioa instrumentuaren gorputzera transmititzen duten elementuak dira. Mihi bikoitzeko sistema erabiltzen duten zurezko haizezko instrumenturik ezagunenak oboea eta fagota dira. Dultzaina eta gaita ere talde honetan sartzen dira. OBOE , FAGOTA, DULTZAINAhttps://www.google.com/search?sca_esv=8f10e191a729178d&rlz=1C1UUXU_enES1111ES1111&q=GRANADA+OBOE+Y+FAGOT&tbm=vid&source=lnms&prmd=ivbz&sa=X&ved=2ahUKEwjb3e_2gqaGAxWc_gIHHQQdBH0Q0pQJegQIChAB&biw=1366&bih=641&dpr=1#fpstate=ive&vld=cid:235647d7,vid:KqwvGvIresg,st:0
   2. HAIZE METALA

      Nota:

      • Metalez egiten dira eta askotariko soinuak sortzen dituzte.Itxura zilindrikoko hodi batez eginda daude eta zenbait kasutan, hodi hori biribilkatu egiten da. Instrumentu hauek espainak jartzen direnak dira. TRONPETA, TROMBÓN, TROMPA, TUBA https://www.bing.com/videos/riverview/relatedvideo?&q=instrumentos+de+viento+metal&&mid=E62BE9A260C74E769CECE62BE9A260C74E769CEC&&FORM=VRDGAR
3. PERKUSIOZKOAK

   Nota:

   • Perkusio hitza latinezko percussio hitzetik dator, perkusio hitzaren bariazio bat, zerbait behin eta berriz jotzeari, astintzeari edo dardaratzeari erreferentzia egiten diona. Perkusio-instrumentuek garrantzi handia dute musikan, instrumentu-multzo baten barruan, haien ohiko funtzioa piezaren erritmoa markatzea baita. Horren ondorioz, askotan musika-konposizio baten taupadatzat hartzen dira. Soinua tresna kolpatuz edo astinduz lortzen bada.Instrumentu hauetan soinua kolpe, elkar jotze, astintze edo marruskaduraren bidez sortzen da. Oso familia zabala da, eta jotzeko modu askotarikoak daude:Kolpatzen direnak: makilaz, eskuz edo beste zenbait tresnaz kolpatzen dira (danborra, xilofonoa, triangelua...). Elkar jotzen direnak: Instrumentuaren beraren atalak elkarren kontra jotzen dira (kaskainetak, txindatak, klabeak, krotaloak...). Astintzen direnak: soinua Instrumentua bera astinduz, soinua sortzen da (maraka). Marruskatzen direnak: soinua instrumentuaren gorputza igurtzen denean sortzen da (güiroa).Sailkatzeko modu ezberdinak badaude ere, hemen bi taldetan banatuta aurkituko ditugu: intonazio zehatzeko perkusio-instrumentuak (altuera desberdineko soinuak) eta intonazio zehaztugabeko perkusio-instrumentuak (soinu berdina). https://www.instrumentosdepercusion.com/
   1. PARTXEDUNAK

      Nota:

      • Mintz-instrumentuak mintz edo adabaki baten bibrazioaren bidez soinua sortzen duten tresna guztiak dira. Bibrazio hori mintza kolpatuz, igurtziz edo putz eginez sortzen da. Hortik sortu zen tresna menbranofonoen beste azpi-sailkapen bat: kolpekatuak, igurtziak eta puztuak. Bibrazio hori mintza kolpatuz, igurtziz edo putz eginez sortzen da. Hortik sortu zen tresna menbranofonoen beste azpi-sailkapen bat: kolpekatuak, igurtziak eta puztuak. Bibrazioa sortzeko hiru modu horiek instrumentu mintzanofonoak zatitzen dituzte jarraian ikusiko ditugun hiru taldeetan: perkusitako mintzanofonoak, igurtzitako mintzanofonoak eta puztutako mintzanofonoak. https://www.youtube.com/watch?v=0nhG35wByc0 https://www.youtube.com/watch?v=dXLbC74qFpw
      1. KOLPEKATUAK

         Nota:

         • Hau da instrumentu gehien hartzen dituen mintz-taldea. Gehienetan, mintza eskuarekin, zotzekin, makilekin edo eskuila metalikoekin jotzen da. Talde hau danbor izenez ere ezagutzen da. Erresonantzia zilindrikoko kaxa batek eta zilindroaren ertzak estaltzen dituzten mintz batek edo bik osatzen dituzte. Perkutitutako mintzen edo danborren barruan mota desberdinak daude, erresonazio-kaxaren formaren arabera. https://www.instrumentosdepercusion.com/membranofonos/
      2. IGURTZITAKOAK

         Nota:

         • Bibrazioaren bidez soinua sortzeaz arduratzen den mintzak igurtzi edo karrakatzean sortzen dituen mintzetan. Eskuarki, eskua erabiltzen da horretarako, baina makila bat edo hari batzuk ere erabiltzen dira marruskadura hori sortzeko eta tresnak soinua sortzeko. Sailkapen honetan sartzen diren aparatuak buztinezko, zeramikazko edo zurezko zilindro batez egituratuta daude, eta adabakiak muturretan edo erdian ditu. Marruskaduraren bidez soinua sortzeko gaitasuna dutenen artean, hauek daude: Zambomba,Furrukoa Marruskadura danborrak Kuika ,La Bamboula.
      3. PUZTUTAKOAK

         Nota:

         • Bibrazioa erabiltzen ari diren pertsonak kanporatutako aireari esker jasotzen dute. Ez dute soinu bereizgarririk sortzen, pertsonaren ahotsaren soinua aldatzen baitute. Horien mintza ez dago oso tenkatua, eta tipula-azalekoa edo paperezkoa ere izan daiteke. Instrumentuaren muturretan dago. Mota honetako mintz-tresnek zulo bat dute erdian, eta zulo horretatik putz egitean, egurrak eta adabakiak dardara egiten dute, soinu-aldaketak eraginez. Mota horretako aparatuen artean, honako hauek aurki ditzakegu: Mirlitoia edo Kazoo Erraboil-txirulak
   2. LAMINAK

      Nota:

      • Xafla-instrumentuak perkusio-familia jakin batekoak dira, kolpekatzean soinu zehatzak edo afinatuak sortzen dituztelako. Kolpekatzeko, makilak behar ditugu. Horiek dira, ziurrenik, perkusio-tresna ohikoenak, eta horien artean xilofonoa, marimba eta tinbalak ditugu. Hainbat motatako makilak daude, eta sonoritate desberdinak sortzen dituzte. Perkusio-jotzaileek soinu-efektu desberdinak sortzeko erabiltzen duten baliabideetako bat da baketa mota desberdinak dituen perkusioa. Baketak egurrez edo karbono-zuntzez egin ohi dira. Puntak forma desberdinak izan ditzake, eta hainbat materialez estalita egon daiteke, hala nola plastikoz edo oihalez, instrumentua jotzean soinu bereziak sortzeko. Badira diseinu ezohikoak dituzten baketak ere, hala nola eskuila motako baketak. Xilofonoak egurrezko xaflak ditu eta hiru daude. Xilofono sopranoa: soinu zorrotza eta txikia./Xilofono kontraltoa: soinu ertaina eta tamaina ertaina./Xilofono baxua: soinu baxua eta handia. Metalofonoak metalezko xaflak ditu eta hiru daude. Metalofono sopranoa: soinu zorrotza eta txikia./Metalofono kontraltoa: soinu ertaina eta tamaina ertaina./Metalofono baxua: soinu baxua eta handia. Karilloiak metalezko xaflak ditu, baina metalofonoak baino askoz txikiagoak dira. Bi daude: Carillón contralto eta Carillón soprano, txikiena. https://www.youtube.com/watch?v=9QoRSANcXGk
   3. PERKUSIO TXIKIA

      Nota:

      • Perkusio Txikiaren kategorian sar daitezkeen instrumentuak, duten tamainagatik, esku bakarrarekin ere erraz jo ditzakegunak dira, eta oso pisu txikia dute. Horiekin, ondo baino hobeto osa dezakezu zure perkusio-instrumentuen multzoa. Perkusio txikiko instrumentuak haur eta nerabeen musika-hezkuntzan erabiltzen diren tresnak dira. Oparo erabiltzen dira Orff metodoan. https://es.wikipedia.org/wiki/Anexo:Instrumentos_de_peque%C3%B1a_percusi%C3%B3n https://www.youtube.com/watch?v=y5pMJV4j9-c https://www.youtube.com/watch?v=5Eks0qe1NgQ
4. ELEKTRONIKOAK

   Nota:

   • Elektrizitateak musika-tresnaren sonoritatean parte hartzen du eta anplifikadore bat behar dute, Gitarra elektrikoa, baxu elektrikoa, sintetizadorea... https://www.bing.com/videos/riverview/relatedvideo?&q=INSTRUMENTOS+ELECTRONICOS&&mid=8FE8180A1B1664CF4A238FE8180A1B1664CF4A23&&FORM=VRDGAR