EUSKAL HERRIKO INDUSTRIALIZAZIOA

ESPAINIAR ATZERAKUNTZA EKONOMIKOA
1. XIX. mendean, Espainia herrialde azpigaratua
  1. Meatzaritzako lehengaiak esportatzen zituen: merkurioa, kobrea,beruna...
  2. Merkatua, atzerriko kapital eta produktuentzat zen.
2. Garapen faltaren arrazoiak
  1. Energia-baliabideen urritasuna edo kalitate eskasa. Ikatza garestia eta kalitate baxukoa.
  2. Barne-merkatuaren falta industrian.
  3. Ahultasun demografikoa
  4. Nekazarien pobrezia eta erosteko ahalmen txikia
  5. Kapital eta teknologia eza, hauek atzerrian lortu beharraren menpe.
3. Errestaurazio gatraian.
  1. Katalunia, mundu kapitalista aurreratua zen, ehungintzan bereziki.
  2. Euskal Herria, mundu kapitalista aurreratua zen burdinaren ustiaketan eta esportazioan, siderurgia modernoa garatu zen arte.
  3. Espainian, nekazaritzaz bizi zen, horrek ekarri zuen industralizazio garaian atzean geratzea. Jabetza eta esplotazioa-sistemak zaharkituta geratu ziren.
INDUSTRIALIZAZIO GARAPENAK LURRALDE BAKOITZEAN
1. Lehenengo industriak
  1. 1841
    1. Muga-zergak kostaldera eraman espaniar merkatuan integratzeko
    2. Foruak abolitu, baina autonomia fiskala geratu.
      1. Aldundiak kontrolatzen zituzten lurrandidunak eta burgesia. Autonomia fiskala erabiliko zuen azpiegiturak sortzeko: garraiobideak, portuak...eta kapitalak pilatzeko: zeahrkako zergen bidez herritarraz zergapetuz.
    3. Gipuzkoan
      1. Paper sektorean lehen urratsak.
      2. Kapitalak merkataritzatik zetozen eta horrela fundatu zen antzinako burdinola Deban, Orbea edo union Cerrajera.
  2. 1842
    1. Lehen industriak agertu ziren Gipuzkoan eta bizkaian, produkzioa espainiako merkatura bideratuz.
      1. Bizkaian
        Egur ikatzarekin, lehen Labe Garaia hasi zen: Santa Ana de Bolueta
        Asturiaseko ikatzarekin, Nuestra Señora del Carmen ireki zen Barakaldon.
  3. 1857
    1. Bizkaian
      1. Tutera-Bilbo trenbidea eraiki, Madril-Irungoarekin lotzeko eta esportazioak (garia)erakartzeko.
      2. Banco Bilbao fundatu zen
2. Bizkaiko industrializazioa
  1. 1856: Bessemer aurkitu Europan altzairua lantzeko. Altzairu gehiago eta merkeagoa ekoizten zuen eta portua ondoan zuelako esportazioa erraza zuen. Esportazio masiboa 70.hamarkadan hasi zen, Frantzia eta Ingalaterrara batez ere.
  2. 80.ko hamarkada:esportazioekn pilatutako kapitalak, industria siderurgikoa sortzeko erabaili zen
  3. Bizkaiko burgesiak, garapen ekonomikoa eskatzen zituen finantza erakundeak sortu zituen
    1. 1857: Banco Bilbao
    2. 1901: Banco Vizcaya
    3. 1891:Bilboko burtsa
  4. XX. mende hasiera: esportazioak gutxitzen. Burgesiak Bizkaiko industria siderurgiko importanteenak fundatu zituen.:
    1. Itsasadarretan kokatuta, burdin mea erabiltzen, ikatza Ingalaterratik zetorren.
      1. 1879: San Francisco
      2. 1902: Altos Hornos de Vizcaya, Espainiako siderurgia importanteena
    2. Ontzigintza bultzatu zen: sociedad Española de Construccion Naval
  5. 1900 arte: esportazioen mozkinen %45 atzerrira eta %55 Bizkaiko industriak sortzeko zen.
  6. Produktuak Espainiako merkatuan saltzen iziren.
    1. Bilbo-Portugalete trenbidea eraiki. Merkatua babesteko Gaztelako zereal-ekoizleekin eta Kataluniako ehungintza industriekin batu ziren.
      1. 1896: Lege protekzionista lortu eta zerga- salbuespena desagertu.
  7. XX. mende bukaera: industria siderurgiko handia, ekoizpen gaitasun handia, finantza egitura zegoen, merkatu bat zegoen, garraiobide azpiegitura eraikita Mesetarekin lotua.
  8. XX. mendea:Burgesiak estatu osoan inbertitzen zuen. Industria handiak ziren, siderurgian nagusi, industriak itsasadarrrean, espainiako merkatua menpe, eskulan askoren beharra.
3. Gipuzkoako industrializazioa
  1. XX.mendeko lehenengo hamarkada
    1. Industria sakabanatua
      1. Tolosan, papergintza
      2. Deban, metalurgia
      3. Urolan, ehungintza
  2. XX.mendeko bigarren hamarkada
    1. Burgesia ertaina eta txikia, enpresak ere
    2. Banco Gipuzkoanok insutrializazioa sustatu zen, Bizkaiko kapitalekin fundatu zena
    3. Enpresek eskulan gehiago behar zutenez, imigrazioa txikia zen
GIZARTE-TALDEAK
1. Industrializzioak gizarte berri bat egituratu zuen
  1. Goi-burgesia:meatze-, siderurgia-, finantza-negozierkin aberastutakoak. Euskal identitatearen ezaufgarri guztiak mesprezatzen zituen.
  2. Burgesia ertaina: Botererik gabe Espainian. Probintziako erakundeen kontrolagatik lehiatzen zen, goi burgesarekin.
  3. Herri-klasea: nekazariak, artisauak, arrantzaleak....meatzetara lan egitera joan behar izan zuten krisiari urre egiteko
HIRITARTZE-PROZESUA
1. Bizkaian; fabrikak leku onenez jabetu, langile auzoak zerbitzurik eta baldintza higienikorik gabe, burgesia zabalgunean bizi, Negurin indusri oligarkia bizi.
2. Gipuzkoan; prozesua motela, sakabanatua bailaratan, eragin txikia ingurugiroan industriak txikiagoak zirelako, inmigrazio gutxiago.
GIZARTE ALDAKETAK
1. Euskal Herrian
  1. XIX. mendean zehar: hilkortasuna jeitsi egin zen
  2. XIX. mende bukaeran: bilakaera apurtu zen. Bizkaian inmigrazio handia meatzetan eta fabriketan lan egiteko.
  3. XX.mendea arte
2. Espainian demografia eztanda beranduago eta motelagoa izan zen. garapen ezak emigraziora behartzen zuen, Lationoamerikara batez ere.
3. Europan XIX: demografia eztanda, hilkortasuna jaitsi eta jaiotza igo.

Next up

EUSKAL HERRIKO INDUSTRIALIZAZIOA

Description

Resource summary

Similar

	Created by Ane Martinez almost 8 years ago

	Copied by unai amado about 6 years ago