Sayılar çek-senet hariç her zaman
ayrı yazılır.(on beş, yirmi iki vs.)
Sayılara getirilen ekler (') kesme
işareti ile ayrılır.(1978'de, 19'un)
Sayı sonrası gelen birimler (')
kesme ile ayrılmaz.(1m²lik, 15m²nin)
İkileme ve Pekiştirmeler
İkilemeyi oluşturan kelimeler öz anlamları ile kullanılmışsa,
ikilemeler ayrı yazılır. Öz anlam yoksa bitişik yazılır.
el ele, diz dize, kol kola, baş başa vs. gibi samimiyet belirten ikilemeler ayrı yazılır.
Ancak örneğin "gitgide" öz anlamında olmadığından bitişik yazılıyor. Aynı
zamandan günbegün,şipşak, cızbız, herhangi gibi ikilemeler bitişik.
Yer adı özel isimden sonraysa küçük yazılır.(Asya'nın doğusu, Anadolu'nun
batısı gibi) Ancak özel isimden önce geliyorsa büyük yazılıyor. Doğu
Anadolu, Batı Trakya gibi.
Yön adı ad aktarması yapmışsa büyük yazılır. Doğu'dan uzakta, Batı'nın
ahlakı gibi.
Ara yönler her zaman bitişik yazılır. Güneydoğu, kuzeybatı vs.
Gün ve Ay Adları
Net bir tarih belirtiyorsa büyük, belirtmiyorsa küçük yazılır.12 Kasım 1989 Salı gibi net bir tarih
varsa gün ve ay adları büyük yazılır. Ancak Önümüzdeki salı ya da geçen ay gibi belirsiz
tarihler varsa küçük harf kullanılır.
Yardımcı Eylemin Yazımı
Yardımcı eylem alan kelime ile aralarında ses olayı
varsa bitişik yazılır. Zikretmek, Şükretmek vb. Ses
olayı yoksa ayrı yazılır. Hak etmek, kabul olmak vs.
Not:"hakketmek" bir sanattır, "hak etmek"le
karıştırılmamalı.
-de ve -ki eklerinin yazımı
Bağlaçları cümleden çektiğimizde anlamlarında büyük bir değişme olmaz. Bu ip ucu
sayesinde bağlaç olan ki ve de eklerini ayırabiliriz. Bağlaçlar da her zaman ayrı
yazılacağından, ayrı yazılan ki ve de eklerini anlayabiliriz.
-ki eki için özel durum: Bağlaç olan ki dışındaki diğer -ki ekleri birleşik yazılır aynı -de ekinde
olduğu gibi.(onunki, sendeki, içinde vs.) Ancak bağlaç olmasına rağmen birleşik yazılan bazı
kalıplaşmış sözcükler var bunlar; "oysaki, halbuki, mademki, meğerki, sanki,belki" bu altı kelimeyi
ezberlemek durumundayız.
Açık Adres Yazımı
Mahalle, meydan, apartman, bulvar, sokak vs isimleri her
zaman büyük yazılır. Adnan Menderes Bulvarı, Tahrir
Meydanı, Kısmet Apartmanı vb.
Büyük-Küçük Harf
Özel isimde dağı, dağları, ovası, gölü vs. bulunuyorsa
bunların ilk harfi büyük olmalı.
Van Gölü, Bolu Dağı, Toros Dağları, Meriç Nehri, Bafra Ovası vs. vs.
Görüldüğü gibi ismi tamamladığı için ikinci kelimelerin hepsi büyük harfle
yazıldı.
şehir, il, ilçe, semt, kasaba, kent, vilayet, köy, belde, bucak vs. her zaman küçük
yazılır. (Ankara vilayeti, Adana şehri) Görüldüğü üzere ikinci kelimeler küçük harfle
başladı.
Dünya ve Ay gibi gök cisimleri hariç diğer gezegen veya yıldız isimleri büyük harfle
başlar. Çünkü her zaman temel anlamında kullanılırlar. Mars, Orion Nebulası
vs.Ancak dünya ve ay sadece gerçek anlamlarında ise büyük harfle yazılır.
Örneğin; "dünyam başıma yıkıldı" veya "ay yüzlü" gibi mecaz kullanımlar
olabileceğini aklından çıkarma.
Kıta, ülke, bölge, bölüm isimleri büyük harfle başlar. Ancak kıta isimlerinden
sonra gelen "kıtası" sözcüğü küçük yazılmalıdır. "Asya kıtası" gibi. Bölge ve
bölümlerden sonra gelen "bölümü, bölgesi" gibi kelimeler ise hep büyük harfle
başlar.Doğu Anadolu Bölgesi, Çatalca-Kocaeli Bölümü gibi.
NOT1:
İl, yer, ülke vs. isimlerinden sonra gelen
tür ismi bir tane cisimden bahsediyorsa
büyük, birden çoksa büyük harfle
yazılıyor. Örneklerle daha iyi anlarsın.
"Van kedisi, Sivas kangalı" Gördüğün gibi gelen tür isimlerini küçük
yazdım. Çünkü bunlar sadece bir varlıktan bahsetmiyor. Kedi her yerde
var aynı şekilde kangalda. Örneklere devam.
Türk bayrağı, Türk kahvesi, Türk medeniyeti, Türk lokumu, Türk
edebiyatı vs. Bunlarda tek değil. Her yerde aynı özelliği gösteriyorlar.
Brüksel lahanası, Antep fıstığı, Washington portakalı aynı mantıkla
küçük yazılır.
Eğer net bir yerden bahsedilmiyorsa; saray, hamam, müze vs. kelimeler
küçük yazılır. Yani:Osmanlı sarayları derken küçük, Topkapı Sarayı derken
büyük yazılmalı.
"Türkiye müzeleri" derken bir bilinmez var hangi müze olduğu net değil. Bu
yüzden müze burada küçük harfle yazıldı. Ancak Kahire Mısır Müzesi denseydi,
yer belli olduğundan büyük harfle yazılır derdik.
NOT2:
Edebiyat türleri veya akımları özel isim olmadıklarından cümle başında
değilse küçük yazılır. Divan edebiyatı, servet-i fünun edebiyatı, halk edebiyatı
vs. Eğer bu türlerin sonun devri veya dönemi gelirse bunlar artık özel isim
olur ve net bir devri belirttiklerinden büyük yazılmaları gerekir. Halk Edebiyatı
Dönemi, Tekke Edebiyatı Devri vb. şeklinde.
Çağ-Dönem İsimleri
Net bir çağ veya dönemden bahsediliyorsa büyük, net değilse küçük yazılmalıdır. İlk Çağ,
Orta Çağ, Demir Çağı vs. kesin bir tarihi bildiriyor ancak İlk çağlar net değil. İlk çağlardan
hangisini kastettiğini bilmiyoruz.