MATERIA_LH6_SALESIANOS

Anotações:

• 1. Masa daukana eta espazioan leku bat okupatzen duen guztia materia da. 2. Atomoz eginda dagoen guztia.

1. PROPIETATEAK
   1. Nagusiak

      Anotações:

      • Objektuaren neurriaren arabera. Objektu guztiek dauzkate.
      1. Masa

         Anotações:

         • Materia kantitatea.
         1. Balantza

            Anotações:

            • Masa neurtzeko tresna.
         2. Unitateak
            1. Kilogramo
            2. Tona
            3. Gramo
      2. Bolumena

         Anotações:

         • Materiak okupatzen duen espazioa.
         1. Ontzi-neurgailuak
         2. Unitateak
            1. Metro kubikoa
            2. Zentimetro kubikoa
   2. Berariazkoak

      Anotações:

      • Objektu guztiek desberdinak dituzte.
      1. Dentsitatea

         Anotações:

         • 1. Masa eta bolumenaren arteko erlazioa. 2. Ia atomoak elkartuta edo sakabanatuta dauden.
      2. Flotagarritasuna

         Anotações:

         • Ia gorputz bat likido baten gainean gera daiteken hondoratu gabe.
         1. Hondoratu

            Anotações:

            • Likidoa baino dentsitate handiagoa.
         2. Flotatu

            Anotações:

            • Likido baino dentsitate txikiagoa.
2. Pisua

   Anotações:

   • Lurrak (iman erraldoi baten moduan) bere inguruan dauden gorputz guztiak erakartzen ditu. Hori pisua da.
   1. Desberdina

      Anotações:

      • Pisua desberdina da planeta edo satelitearen arabera. Ilargian Lurran baino hamar aldiz gutxiago.
   2. Dinamometro

      Anotações:

      • Pisua neurtzeko tresna.
   3. Unitateak
      1. Newton
3. SAILKAPENA
   1. Substantzia puruak

      Anotações:

      • Osagai bat baino ez daukate.
      1. Elementuak

         Anotações:

         • Osagaiaren atomo guztiak berdinak dira. Atomo mota bat.
         1. Burdina
         2. Urrea
      2. Konposatuak

         Anotações:

         • Osagaiak, mota desberdinetako atomoak dauzka, baina osagai bat baino ez dago.
         1. Ura

            Anotações:

            • H2O: Hidrogeno eta Oxigeno.
         2. Gatza

            Anotações:

            • NaCl (Cloruro Sodiko): Cloro eta Sodio.
   2. Nahasteak

      Anotações:

      • Osagai bat baino gehiago daukate.
      1. Homogeneoak

         Anotações:

         • Osagaiak ez dira bereizten, ezta mikroskopioz begiratuta ere ez.
         1. Disoluzioak
            1. Disolbatzailea

               Anotações:

               • Gehien dagoena.
            2. Solutua

               Anotações:

               • Gutxien dagoena. Disolbatzailean sartuta dago.
         2. Banatzeko metodoak
            1. Baporizazioa

               Anotações:

               • Beroa ematen. Disolbatzailea baporatzen da eta solutua har daiteke. Adibidez: Ur gatzatutik gatza ateratzeko.
            2. Destilazioa

               Anotações:

               • Osagaien irakite puntua (baporizatzeko tenperatura) desberdina da eta berotzen duzunean bat baporatzen da eta besteak geratzen dira. Baporatzen dena hodi batetik pasatzen da eta beste ontzi batean berreskuratzen da.  Tenperatura igotzen osagai guztiak banan ditzakegu.
      2. Heterogeneoak

         Anotações:

         • Osagaiak ondo desberdintzen dira begiratzen.
         1. Banatzeko metodoak
            1. Dekantazioa

               Anotações:

               • Dentsitate desberdineko bi likido. Dentsitate gehiago hondoratu, dentsitate gutxiago flotatu.
            2. Magnetizazioa

               Anotações:

               • Metal eta ez metal banatzeko. Iman bat hartu eta honek metalak erakarri eta ez metalak utzi.
            3. Baheketa

               Anotações:

               • Tamaina desberdineko bi solido. Bahetik pasatu eta handienak bertan geratu eta txikienak pasatu.
            4. Iragazketa

               Anotações:

               • Likido eta solido banatzeko. Nahastea iragazkian bota eta likidoa pasatu eta solidoa bertan geratu.
4. ERREAKZIO KIMIKOAK

   Anotações:

   • Substantzia batzuk elkartu, haien artean erreakzionatu eta beste substantzia desberdinak sortu.
   1. Erreaktiboak

      Anotações:

      • Erreakzioa sortzeko elkartzen diren substantziak.
   2. Produktuak

      Anotações:

      • Erreakzionatu ondoren sortzen diren substantziak.
   3. Motak
      1. Deskonposizioa

         Anotações:

         • Substantzia konplexu bat zenbait materia sinpleetan banatzen da. Adibidez: Materia organikoa desegiten da eta ez organikoa bihurtzen da.
      2. Oxidazioa

         Anotações:

         • Metalak oxigenoarekin edo urarekin erreakzionatzen dute eta metalaren oxidoa sortzen da.
      3. Hartzidura

         Anotações:

         • Oxigenorik gabe substantzia batzuk erreakzionatzen dute eta beste substantziak sortzen dira.
      4. Errekuntza

         Anotações:

         • Substantzia bat(erregaia) oxigenoarekin eta suarekin erreakzionatzen du eta beste substantzia bat bihurtzen da.
   4. Erabilerak
      1. Hartzidura
         1. Elikagaiak
            1. Gazta
            2. Jogurta
            3. Ogia
            4. Ardoa
      2. Material berriak
         1. Suhiltzaileen jantziak
         2. Urpekarien jantziak
      3. Konpost
         1. Deskonposizioa

            Anotações:

            • Hondakinak ongarria bihurtu.